Κάθε τραγούδι και μια ιστορία. Pt. 64 «Μια θεϊκή Σμίλη»

Κάθε τραγούδι και μια ιστορία. Pt. 64 «Μια θεϊκή Σμίλη»

Πληροφοριακά Στοιχεία: Κατηγορία: Μουσική Χρονομηχανή & Άλλες Ιστορίες; Δημοσιεύθηκε : Τρίτη, 15 Ιουλίου 2014 20:19

Κάθε τραγούδι και μια ιστορία.64 «Μια θεϊκή Σμίλη»

Εξηκοστή τέταρτη αναδρομή

Τίτλος: «Η κοιμωμένη»

Μουσική: Μίμης Πλέσσας
Στίχοι: Κώστας Βίρβος
Ερμηνεία : Δώρος Γεωργιάδης

«Η κόρη στο προσκέφαλο την κεφαλή αφήνει. Τα δυο της χέρια τ’ ακουμβά, στ’ αδύνατά της στήθια και σαν πουλάκι ξεψυχά και σαν πουλάκι σβήνει…»

Αχιλλέας Παράσχος (Ρομαντικός ποιητής του 19ου αιώνα)

Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου η Γαία-Γη η Ευρύστερνος, μαζί με το Χάος –άγνωστον πώς!– γεννούν τον Έρωτα. Λέει ο ποιητής «τον ωραιότερον και γλυκύτερον από πάντας τους αθανάτους». Ε… όταν λέει ο ποιητής, τα δικά μας λόγια συνήθως περιττεύουν!

Ο έρωτας είναι αυτός που τόξευσε την ηρωίδα της ιστορίας μας την ομορφότατη και γλυκύτατη 18χρονη Σοφία, κόρη του Κωνσταντίνου Αφεντάκη. Μια μικρή κοπέλα που η σμίλη του περίφημου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά θα την διατηρήσει…. στη αιωνιότητα.

Την μικρή Σοφία* από τα δεκαέξι της ακόμα, η αθηναϊκή κοινωνία την είχε ανακηρύξει «κόρη των Αθηνών». Σε δεξιώσεις, η μικρή αρχοντοπούλα έκλεβε την παράσταση και οι εφημερίδες έγραφαν για την παρουσία της «…η εκπάγλου καλλονής Σοφία Αφεντάκη, μετά του κυρίου και της κυρίας Αφεντάκη…». Αυτά ωστόσο δεν τη συγκινούσαν, της ήταν αδιάφορα, η μικρή καλλονή επιζητούσε μονίμως τη μοναξιά. Ο Έρως όμως, αθάνατος θεός, είχε αλλά σχέδια για την γλυκεία αυτή ύπαρξη. Στις αρχές του 1878, ο Αφεντάκης φεύγει με τη Σοφία στη Νάπολη της Ιταλίας, για δουλειές. Με πρόσκληση του δημάρχου, πηγαίνουν στην όπερα όπου η Σοφία ακούει τις μελωδίες του τενόρου Μάριο Τζοβάνι και ο κόμπος λύνεται. Η Σοφία, τον ερωτεύεται κεραυνοβόλα και παράφορα!

Ένα βράδυ, κρυφά από τον πατέρα της, βγαίνουν ως αργά, πέφτει στην αγκαλιά του και εκεί την βρίσκει το πρωί! Γυρίζει με αγωνία στο ξενοδοχείο και ηρεμεί όταν διαπιστώνει ότι δεν είναι εκεί ο πατέρας της, που έλλειπε για δουλειές. Ένα απόγευμα, όταν απολάμβανε τον έρωτα της στην αγκαλιά του αγαπημένου της, ο πατέρας της ανακαλύπτει κάποιο γράμμα του. Ο τενόρος της έγραφε: «ούτε μια στιγμή δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα. Χθες με αποθέωσαν στην όπερα, μα εγώ έψαχνα εσένα… Και όταν γύρισα στο σπίτι, στη γοητευτική φωλίτσα μας, έκανα όνειρα για μας…». Ο Αφεντάκης γίνεται έξαλλος. Οργισμένος, τον αποκαλεί «παλιάνθρωπο!» και γυρίζει με τη Σοφία αμέσως στην Αθήνα. Ο χωρισμός τους γίνεται αβάσταχτος!

Η Σοφία δεν κοιμάται πια τις νύχτες, αναζητεί τον Μάριο, του γράφει συνέχεια, χωρίς να παίρνει απάντηση. Δεν τρώει, πέφτει σε μελαγχολία και αποφασίζει να τερματίσει τη ζωή της με δηλητήριο. Ο Αφεντάκης ζητάει από τον Χαλεπά να φιλοτεχνήσει ένα άγαλμα με τη αδικοχαμένη του κόρη. Ο γλύπτης του ζητά να βρει το ειδικό «λεπτόκοκκο» μάρμαρο στα λατομεία της Καρέρα για να φτιάξει το μνημείο της Σοφίας, εκεί μαθαίνει από τις εφημερίδες για τον θάνατο του Μάριου. Ο τενόρος, αφού ανέρρωσε από κάποιο τραυματισμό, βρήκε στο σπίτι όλες τις επιστολές της Σοφίας. Διάβασε τα γράμματα της αγαπημένης του και πληροφορήθηκε για την αυτοκτονία της. Η απογοήτευση του ήταν τέτοια, που θέτει τέρμα στην ζωή του με μια σφαίρα στη καρδιά.

Η τραγική αυτή αυλαία μιας αγάπης έγινε η αφορμή για τον ποιητή μας, Κώστα Βίρβο, να γράψει τους στίχους του τραγουδιού, που θα μελοποιήσει ο Πλέσσας και το 1971 θα συμπεριληφθεί στον δίσκο «Πανόραμα», με ερμηνευτή τον Κύπριο μουσικοσυνθέτη Δώρο Γεωργιάδη. Οι στίχοι του Βίρβου λίγο περιπλέκουν τα γεγονότα και τα πρόσωπα της ιστορίας, αλλά η επίγευση του άσματος προσδίδει εύστοχα τα ερωτικά συναισθήματα των πρωταγωνιστών της ιστορίας. Η μελώδια του Πλέσσα είναι αξεπέραστη, παρόλο που το τραγούδι δεν γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία στην εποχή του.

Ίσως το τραγούδι να ξεχάστηκε γρήγορα, το μνημείο όμως του περίφημου Τήνιου γλύπτη, Γιαννούλη Χαλεπά, που θέμα του έχει την γλυκιά Σοφία, με το όνομα «Η Κοιμωμένη», κοσμεί το πρώτο νεκροταφείο των Αθηνών. Η νεκρή κοπέλα εμφανίζεται στην σύνθεση αναπαυμένη. Δεν περιμένει τον θάνατο. Η μορφή της μισοκαθισμένη με τα λυτά μαλλιά στο προσκέφαλο και τα πόδια της ανήσυχα διπλωμένα. Οι πτυχώσεις του σεντονιού ολοκληρώνουν τις αναμφισβήτητες πλαστικές αρετές που θέλησε να δώσει ο καλλιτέχνης στο έργο του. Οι μεταγενέστεροί του θεωρούν ότι με την «Κοιμωμένη» ο Χαλεπάς υπερβαίνει τη πεπατημένη, δημιουργώντας ένα υπερκόσμιο έργο.*

Στο βίντεο παράλληλα με την παρουσία της σύνθεσης, υπάρχουν φωτογραφίες της «Κοιμωμένης» και του γλύπτη.

Γκάλτσας Σπύρος

*τα ιστορικά στοιχεία για το άρθρο, είναι δανεισμένα από τα:
Μηχανή του χρόνου
rip-people.blogspot.com