Δημοσιεύθηκε : Παρασκευή, 20 Σεπτεμβρίου 2013 16:22
Πεντηκοστή τρίτη αναδρομή
Τίτλος: «Μπιρ Αλλάχ»
Μουσική: Ιωάννης Σταμούλης (Μπιρ Αλλάχ)
Στίχοι: Χαράλαμπος Βασιλειάδης (Τσάντας)
Ερμηνεία : Βιργινία Μαγκίδου
Ήμουν ακόμα στο δημοτικό, άκουγα τον πατέρα να ρωτάει τη μάνα μου «θα πάμε στο μπιρ Αλλάχ μας κάλεσε ο Στέφανος;». Όχι μια, όχι δύο, πολλές φόρες το άκουγα. Ποτέ δε ρώτησα ! Λέω καμιά ταβέρνα με μπύρες θα ναι, τι άλλο; Το θέμα για μένα δεν ήταν που πάνε κάθε τόσο-ποτέ δεν το έμαθα μέχρι και σήμερα- αλλά τι θα πει «μπιρ Αλλάχ». Η μάνα μου είχε καταγωγή από την Άγκυρα, μιλούσε τα τούρκικα φαρσί εμένα όμως δε μου άρεσε να τα ακούω. Βάρβαρα, ξένα, βαριά, απελέκητα κάπως μου φαινόταν. Δεν ρώτησα ποτέ τι θα πει. Βλέπεις στο αυστηρό χουντικό σχολείο, εκπαιδεύονταν έλληνες που μισούν τους γείτονες τούρκους. Έτσι το θελαν οι υπερατλαντικοί σύμμαχοι, διαίρει και βασίλευε. Αποτέλεσμα να στερούν τη πολύτιμη… γνώση από ένα μικρό παιδάκι! Τούρκικα δεν ήθελα να μάθω αλλά συνήθισα το άκουσμα τους. Βλέπεις άκου-άκου στο σπίτι από το συγγενολόι κάτι θα πιάσεις. Άσε που ό,τι μυστικό θέλαν να πουν το «βαρβάριζαν» στα τούρκικα και εγώ χαμπαρίν γιοκ!
Μετά από χρόνια μαθαίνω ότι «μπιρ Αλλάχ» θα πει «ένας είναι ο θεός». Πρόκειται για αραβική έκφραση μουσουλμάνων κάτι σαν το δικό μας «δόξα σοι ο θεός». Μπιρ στα τούρκικα είναι το αριθμητικό, ένα. Μπορεί αυτό να το έμαθα αργά, έγκαιρα όμως έμαθα το περίφημο ομώνυμο τραγούδι από τον Γιάννη Παπαϊωάννου τον συμπατριώτη μας, όπως τον έλεγε ο παππούς ο Σπύρος. Βλέπεις ο μπάρμπα Γιάννης ήταν Κιότης, μεγάλο προνόμιο…, κυρίως για τον παππού!
Το τραγούδι όμως δεν ήταν σύνθεση του περίφημου τροβαδούρου-σύνθετη αλλά κάποιου άλλου Γιάννη, λιγότερο γνωστού του Ιωάννη Σταμούλη. Ο Σταμούλης ήταν Σαμιώτης. Γεννήθηκε το 1912 αλλά το 1914 η οικογένεια του εγκαταστάθηκε στο Βόλο. Εκεί ο Σταμούλης εργάστηκε σαν μουσικός και παράλληλα ήταν μόνιμος τενόρος της φημισμένης χορωδίας της «Ενώσεως Φιλομούσων». Το 1937 μετακομίζει στην Αθήνα, όπου παίζει κιθάρα, τραγουδάει, και γράφει λαϊκό τραγούδι. Είναι γνωστός περισσότερο σαν «Μπιρ Αλλάχ», όνομα που πήρε από την ομώνυμη επιτυχία του.
Στιχουργός είναι ο περίφημος Τσάντας ο Βασιλειάδης. Ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης έμεινε γνωστός στην ιστορία του λαϊκού τραγουδιού, ως «Τσάντας», παρατσούκλι που του «κόλλησε» ο Στράτος Παγιουμτζής, καθώς ο Βασιλειάδης γύριζε στα στέκια των μουσικών στην οδό ΄Ιωνος, στην Ομόνοια, με ένα χαρτοφύλακα γεμάτο στίχους. Μερικές φορές χάριζε τους στίχους του σε άλλους στιχουργούς κι άλλοτε πάλι διόρθωνε ή συμπλήρωνε τους στίχους συναδέλφων του. Συνεργάστηκε με συνθέτες όπως ο Γιώργος Ζαμπέτας και ο Γιάννης Παπαϊωάννου. Ήξερε να μιλά και να μεταφράζει σε πολλές γλώσσες, όπως αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά. Υπήρξε επαγγελματίας μεταφραστής, ενώ εργάστηκε και στο Υπουργείο Ναυτικών.
Ερμηνεύτρια του τραγουδιού είναι Βιργινία Μαγκίδου μια από τις σημαντικότερες γυναίκες εκπροσώπους του λαϊκού τραγουδιού και των ηχογραφήσεων στην Αμερική. Η Μαγκίδου –όνομα και πράγμα-με τη βραχνή, μπάσα φωνή της, ερμηνεύει το κομμάτι καλύτερα κι από μάγκας, προσδίδοντας του μια αξεπέραστη υπόσταση. Επακολουθήσαν πολλές ακόμα ερμηνείες με αξιοσημείωτες της Στέλλας Χασκίλ και του Παπαϊωάννου, που δεν ξεπέρασαν όμως την ανεπανάληπτη Βιργινία.
Εδώ έχουμε την γνήσια, πρώτη ηχογράφηση της Μαγκίδου του 1950.
Σπύρος Γκάλτσας
Σαν βγαίνει ο Χότζας στο τζαμί Αργά σαν σουρουπώνει Κι όταν θα πει το μπιρ Αλλάχ μπιρ Αλλάχ το στήθος μου ματώνει (δις)
Τέτοια στιγμή σε γνώρισα στα μακρινά τα ξένα Κι όταν ακούω μπιρ Αλλάχ μπιρ Αλλάχ ο νους μου πάει σε σένα (δις)
Στα βάθη της Ανατολής
στη μαύρη ερημιά μου Όταν ακούω μπιρ Αλλάχ μπιρ Αλλάχ ματώνει η καρδιά μου (δις)