 |
Συνέντευξη με το Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο
- Πληροφοριακά Στοιχεία
- Κατηγορία: Συνεντεύξεις
- Δημοσιεύθηκε : Κυριακή, 26 Μαΐου 2019 01:48
Φοράει ένα μπλουζάκι στο οποίο αποτυπώνεται η φράση «Η αιώνια επιστροφή της διαφορετικότητας» και είναι το φετινό Tshirt του Φεστιβάλ Αθηνών. Χαμογελάει συνέχεια και ιδίως όταν μιλάει για τα παιδιά, για το μέλλον… Καλά, εκεί πλέον λάμπει! Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ο διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών, κάθεται απέναντί μας, κάπου στο βιομηχανικά μαγικό χώρο του Πειραιώς 260 και μας μιλά για το ίδιο το Φεστιβάλ, για τις δράσεις, τις συναυλίες, τις λοιπές εκδηλώσεις, την αγαπημένη του Επίδαυρο, τους ανθρώπους που ανοίγουν τα σπίτια τους για να βοηθήσουν την τέχνη, για τις συνεργασίες και τα παιδιά φυσικά. Πώς είπατε; Ναι, φυσικά και αναφέρθηκε στις πρόσφατες δηλώσεις του για τη θέση του, πλην όμως τι θα λέγατε να μιλήσουμε για την τέχνη και μόνο; Θέλουμε απλά να τιμήσουμε έναν άνθρωπο του πνεύματος, έναν υπηρέτη της τέχνης και να αγνοήσουμε με στόμφο έναν πολιτικό που είπε-ξείπε. Τέτοιοι υπάρχουν πολλοί άλλωστε. Ευτυχώς όμως, υπάρχουν και πολλοί καλλιτέχνες σαν τον Ευάγγελο. Άνθρωποι που δεν σταματούν να ονειρεύονται. Και δεν πρόκειται να σταματήσουν επειδή – πολύ απλά – τους αρέσει! Αυτή η συνέντευξη κλείνει τον κύκλο μίας γνωριμίας σε ένα μπεργκεράδικο πριν δυο χρόνια περίπου, με πρωταγωνιστές έναν γνήσιο εκφραστή της τέχνης και ένα χόμπιτ που δεν ντράπηκε να συστηθεί, να ζητήσει να ανταλλάξουν τηλέφωνα και να περιμένει καρτερικά να έλθει το πλήρωμα του χρόνου. Κύριε διευθυντά, σας ευχαριστούμε πολύ!
Ένας άνθρωπος που έχει τελειώσει τη δραματική σχολή του ωδείου Αθηνών… που είναι ό,τι πιο δύσκολο για την τέχνη…
Όχι…
Όχι; Έχω ακούσει ότι είναι δύσκολη, ότι τραβούν το αυτί, ότι φωνάζουν…
Όχι, εγώ είμαι άλλης εποχής! (γέλια) Δεν ξέρω τι κάνουν τώρα… Εγώ στο τέλος της χούντας τέλειωσα. Δεν είμαι μικρός…
Έχετε υπηρετήσει το θέατρο σαν ηθοποιός, σαν σκηνοθέτης… Τι ξανοίγεται από δω και πέρα;
Στη διάρκεια της θητείας μου σκηνοθετώ. Αυτή είναι η δουλειά μου. Απλώς, στο Θέατρο Νέου Κόσμου, πιο πριν κι απ’ τη θητεία μου, τα ηνία του θεάτρου τα έχει αναλάβει ο γιος μου. Ο Μίλτος Σωτηριάδης. Από τη στιγμή που εμπιστεύομαι νέους ανθρώπους, από την ίδρυσή του, εδώ και είκοσι δύο περίπου χρόνια… Είμαι πολύ χαρούμενος. Έχει αποδειχθεί ότι κινούμαστε στο ίδιο μήκος κύματος. Βεβαίως παίρνει όλες τις πρωτοβουλίες… Την επιλογή ρεπερτορίου την κάνει ο ίδιος. Κι επειδή έχω πολλές δουλειές και δεν προλαβαίνω να ασχοληθώ, τα μαθαίνω τελευταίος! (γελάει)
Ένας άνθρωπος που είναι επικεφαλής του Φεστιβάλ Αθηνών, λέει «Ναι» αρκετές φορές, αλλά είναι υποχρεωμένος να πει «Όχι» ακόμα περισσότερες.
Μα έτσι είναι τα πράγματα. Εγώ τα αντιμετωπίζω στο Φεστιβάλ και από την πλευρά του σκηνοθέτη. Έχοντας μια θητεία είκοσι επτά ετών σαν σκηνοθέτης, το να λες «Όχι» δεν είναι απόρριψη. Δεν ταιριάζεις αυτή τη στιγμή. Η ίδια λογική υπάρχει και στο Φεστιβάλ. Επειδή το κάνουμε με δημοκρατικό τρόπο… Και με αναθέσεις αλλά και με πρόσκληση ενδιαφέροντος, δεν μπορούν να μπουν και οι οκτακόσιοι. Είναι φυσικό. Άρα επιλέγεις το ένα που θεωρείς ότι συμπληρώνει το άλλο, για να έχει ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα το φεστιβάλ… που είναι και βασικός στόχος μου. Θα αδικήσεις κάποιον γιατί δεν χώραγε… Και κάποιον άλλο γιατί δεν ταίριαζε… Αυτό το έχω μάθει και από το θέατρο του Νέου Κόσμου. Στους τρεις χώρους του γίνονται κάθε χρόνο δεκαπέντε με είκοσι παραγωγές. Θέλω να είμαι πολύ προσεκτικός. Διαβάζουμε μία ολόκληρη ομάδα τις προτάσεις, όπως γίνεται και στο θέατρο του Νέου Κόσμου. Και το κάνουμε με απόλυτο σεβασμό, αφού ξέρουμε ότι κάποιοι άνθρωποι θα νιώσουν αδικημένοι, κάποιους μπορεί εγώ να τους έχω αδικήσει… Αλλά αφού δεν είναι ένας οργανισμός να λειτουργεί μέσω ΑΣΕΠ για παράδειγμα, μπαίνουν μέσα τα προσωπικά κριτήρια, τα καλλιτεχνικά, για την επιλογή των παραγωγών που θα κάνεις.
Το Φεστιβάλ Αθηνών πραγματοποιεί εκδηλώσεις σε παρά πολλούς χώρους…
Οι βασικοί χώροι είναι το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου μαζί με το Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου και αυτό που προσθέσαμε εμείς, το Λύκειο Επιδαύρου, που απευθύνεται σε σπουδαστές δραματικών σχολών, νέους ηθοποιούς… Αυτά θεωρώ ότι λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία και του δίνουν σταδιακά το χαρακτήρα που θέλαμε να έχει. Με ενδιαφέρει πολύ ο χαρακτήρας που πρέπει να έχει ως διεθνές φεστιβάλ που πρέπει να είναι και όχι μόνο στα λόγια ή ευκαιριακά. «Α, φέτος βρήκαμε ένα καλό ξένο σκηνοθέτη ή θίασο»… Αυτό γίνεται στην πορεία του χρόνου και είναι μακρόχρονος ο τρόπος που μπορείς να πετυχαίνεις συνεργασίες… Να πω ένα και μοναδικό παράδειγμα… Φέτος έχουμε, εκτός από τον Bob Wilson με τον Οιδίποδα, την Comédie-Française. Κατεβαίνουν για πρώτη φορά στην ιστορία τους στην Επίδαυρο με έναν σκηνοθέτη ίδιου επιπέδου με το Γουίλσον, τον Ivo Van Hove. H πρόταση από μένα προς την Κομεντί Φρανσαίζ έγινε τον πρώτο χρόνο που ανέλαβα, το 2016. Έπρεπε σταδιακά να χτιστεί αυτή η συνεργασία και να φτάσουμε εδώ, δεν γίνονται αυτά απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Απ’ τη μια μέρα στην άλλη γίνεται κάτι τυχαίο. Είσαι σ’ ένα φεστιβάλ, σου άρεσε μία παράσταση και λες «Την παίρνω». Αλλά το να οργανώσεις μαζί μία παράγωγη… Χωρίς να είμαστε συμπαραγωγοί, συνεργασία είναι… Είναι τόσο μακροχρόνιο. Έχω κλείσει από πέρυσι το Βαρλικόφσκι για την Επίδαυρο. Θα έχουν περάσει δηλαδή δύο χρόνια περίπου από τότε που ξεκίνησε η συνεργασία.
Με όλους αυτούς τους υπέροχους χώρους που έχετε… Να τολμήσω να ρωτήσω ποιος είναι ο πιο αγαπημένος σας; Και βάζω και το Ηρώδειο μέσα.
Επειδή ξεκίνησα με την Επίδαυρο… Να, το Μικρό Θέατρο, για παράδειγμα. Πέρασαν τρία χρόνια για να φανεί καθαρά ο χαρακτήρας του. Νέοι δημιουργοί… νέοι και όχι πρωτοεμφανιζόμενοι, γιατί εμείς παίρνουμε δημιουργούς που έχουν δείξει δείγματα. Ο χαρακτήρας του Μικρού Επιδαύρου είναι «πιο εναλλακτική ματιά», που είναι ένα στάδιο για να περάσουν από τη Μικρή στη Μεγάλη… Φέτος έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πρόγραμμα γιατί δεν είναι κωμωδίες ή τραγωδίες… Θα είναι με αφορμή το αρχαίο δράμα… Πώς έχει επηρεάσει στη διάρκεια των αιώνων. Από τους μύθους μέχρι και τον Κάλβο. Και θα μπορούσε μέχρι και σήμερα!
Μένουμε λοιπόν στο ότι ο πιο αγαπημένος σας χώρος είναι η Επίδαυρος;
Ναι! Ο συνδυασμός Μικρής και Μεγάλης και Λυκείου Επιδαύρου. Αυτά τα τρία μαζί. Και ο χαρακτήρας που έχω προσπαθήσει για να δοθεί αυτά τα τρία χρόνια. Και μετά θα έλεγα το «Άνοιγμα στην Πόλη». Έχει ξεκινήσει από το 2017 και φέτος έχει το σαράντα τοις εκατό των δράσεων του Φεστιβάλ! Έχουμε εκατόν τρεις δράσεις και λέω δράσεις και όχι παραστάσεις. Δεν έχουμε μόνο παραστάσεις. Πέρα από παραστάσεις θεάτρου και χορού, υπάρχουν συζητήσεις, εργαστήρια… Με έμφαση φέτος στη διαφορετικότητα… Βρίσκω παρά πολύ ενδιαφέρον όλο αυτό. Κάναμε ήδη δύο. Στην Καισαριανή έγινε το πρώτο. Με αφορμή το Μάριο Χάκκα, το συγγραφέα που μεγάλωσε στην Καισαριανή, έγραψε για την Καισαριανή και πέθανε στην Καισαριανή… Πήγαμε στην Καισαριανή, σε μία μικρή πλατεία ανάμεσα σε τέσσερις εργατικές πολυκατοικίες. Ένα μικρό χώρο… Αλλά όχι τόσο μικρό που να μην χωράνε διακόσια άτομα. Η Ζωή Ξανθοπούλου συνεργάστηκε με ανθρώπους από την Καισαριανή, στην παράσταση συμμετείχαν κάποιοι άνθρωποι από εκεί… Αλλά ακόμα, το πώς συμμετέχει ο κόσμος… Δηλαδή… Ήταν συγκινητικό το πώς το αγκαλιάσανε οι άνθρωποι που μένουν σε αυτές τις πολυκατοικίες. Είχαν κλείσει τα φώτα… Από μόνοι τους, δεν το είχε ζητήσει κανείς αυτό. Μία κυρία έδωσε το σπίτι της για να γίνει καμαρίνι… Δύο άλλες κυρίες έδωσαν ρεύμα. Πήραμε καρέκλες από το Δήμο… Με αφορμή ένα λογοτέχνη, με αφορμή ένα ιστορικό γεγονός, παλεύουμε να εμπλέκει τους ανθρώπους. Αυτό έχει σημασία για μένα. Το πώς εμπλέκει την κοινωνία. Όχι όπως πας με κάτι έτοιμο, που καλά κάνουν και γίνονται. Αλλά άλλος είναι ο δικός μας χαρακτήρας και άλλο είναι μια συναυλία που κάνει ο Δήμος σε μια πλατεία.
Είναι έντονα διαδραστικό αυτό που κάνετε…
Ναι. Ακριβώς.
Η μουσική τι χώρο έχει στη ζωή σας;
Η μουσική… Αυτό που προσπαθήσαμε στο Ηρώδειο, ένα χώρο που είναι και εμβληματικός για το Φεστιβάλ. Παλιά είχαμε δυο χώρους. Το Ηρώδειο και τη Μεγάλη Επίδαυρο. Είκοσι χρόνια πριν περίπου, ο Χρήστος Λαμπράκης, ως πολύ μουσικόφιλος και μουσικός ο ίδιος, δημιούργησε το μουσικό Ιούλιο. Μετά το θάνατό του χάλασε ο χαρακτήρας αυτού του πράγματος. Ήταν αυστηρά μουσικός, αλλά στη συνέχεια είχαμε διάφορες παραστάσεις. Υπήρχε το Ηρώδειο, ως κεντρικό, με μεγάλη λάμψη από το ξεκίνημά του… με μεγάλη αποδοχή από τον κόσμο. Και θεατρικό και μουσικό. Εμείς αυτό που κάνουμε, αυτά τα χρόνια που είμαι, είναι μουσικό. Και θα μπορούσε να γίνει ένα πολύ σημαντικό μουσικό φεστιβάλ, αλλά χρειάζονται λεφτά. Όσες οικονομίες και να κάνουμε, όσες ιδέες και να κατεβάζουμε για να βρούμε χρήματα… Δεν αρκούν… Παίζει βέβαια ρόλο και η κρίση η οικονομική, γιατί είναι χαμηλός ο προϋπολογισμός που έχουμε. Είναι φυσικά και τα έσοδα από τα εισιτήρια και ένα μικρό ποσοστό από τα καζίνο. Έχουμε και ένα πολύ μικρό μερίδιο από τα καζίνο, αλλά τώρα πλέον που γίνονται συνέχεια καινούργια μικρά καζίνο, τα έσοδα αυτά έχουν μειωθεί. Στο Ηρώδειο λοιπόν έχουμε δύο πράγματα. Από τη μία κλασσική μουσική… Φέτος έχουμε πολύ ωραία πράγματα, θα τα δείτε… Και τιμάμε και τη σύγχρονη ελληνική μουσική. Και εννοώ πολύ σημαντικούς σύγχρονους Έλληνες συνθέτες ή σολίστες. Ακόμα κι ένα χορευτικό που υπάρχει, της Anne Teresa De Keersmaeker, που είναι από τις πιο σημαντικές εν ζωή χορογράφους στην Ευρώπη, βασίζεται στο Μπαχ. Και ερμηνεύει με το δικό της τρόπο τη μουσική μέσα από το χορό. Και έχει μεγάλο ενδιαφέρον να βιώσει ένας θεατής όλο αυτό και «σκέτο» σαν μουσική και μέσα από το χορό.
Ποια είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από έναν άνθρωπο που κάνει θέατρο μία ζωή και δεν σταματά να ονειρεύεται;
Η αγάπη για το αντικείμενό μου. Οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό το αντικείμενο… Από την εποχή που ήμουν σπουδαστής στη δραματική σχολή. Και τα διάφορα επαγγέλματα που έχω κάνει. Μερικά – που ήταν άσχετα – τα έκανα χωρίς καμία γκρίνια μέσα μου. Τα έκανα όχι απλώς για να βγάζω λεφτά, αλλά γιατί μου άρεσε. Και σερβιτόρος που δούλευα, μου άρεσε. Παρά πολύ! Η επαφή με τους ανθρώπους… Τώρα βέβαια μιλάμε για τέχνη, αλλά δεν έχει σημασία. Μου άρεσε να κάνω χωρίς να γκρινιάζω. Μένω σ’ αυτή την πόλη γιατί μου αρέσει που μένω σε αυτή την πόλη. Αλλιώς να φύγω! Να κάνω τη δουλειά μου μέσα σε συνθήκες που να μπορώ να την κάνω. Και το φεστιβάλ είναι κομμάτι των παραστατικών τεχνών. Μου αρέσει! Μου αρέσει για πολλούς λόγους. Το θέατρο του Νέου Κόσμου – όσοι το παρακολουθείτε – κρατάει ένα μικρό φεστιβάλ. Εδώ είναι πιο μεγεθυμένα τα πράγματα. Η εμπειρία μου όμως από το θέατρο Νέου Κόσμου είναι ένας οδηγός για να μπορέσω να διευθύνω το Φεστιβάλ. Ως σκηνοθέτης το αντιμετωπίζω. Σαν μία μεγάλη σκηνοθεσία, που έχει όλους αυτούς τους χώρους, που απλώνεται σε τόσες δράσεις… Αυτό που κάνουμε στο Λύκειο Επιδαύρου… Από κει ξεκίνησε το «Άνοιγμα στην Πόλη». Από το άνοιγμα στην Αργολίδα. Δράσεις για τον κόσμο που μένει εκεί. Τι είναι αυτό το θέατρο που βρίσκεται στην περιοχή τους; Και το ξαναγάπησαν… Δράσεις για παιδιά… Φέτος, για πρώτη φορά στην ιστορία του Φεστιβάλ, έχουμε δράσεις για παιδιά. Κάθε μέρα έρχονται παιδάκια… Και έχουμε και δυο εργαστήρια. Ένα για τον Picasso, για την έκθεση (Πικάσο και αρχαιότητα) που θα ξεκινήσει είκοσι του μηνός, για τις επιρροές του Πικάσο από τα κεραμικά. Και έχουμε εδώ και το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης, με τα παιδιά να κάνουν κατασκευές με αφορμή τα έργα που ανεβάζουμε στην Επίδαυρο!
Αυτό κι αν είναι σημαντικό! Να εκφράζονται τα παιδιά μέσα από τα έργα…
Ναι! Στην Αργολίδα, στην Επίδαυρο, έχουμε φτιάξει ένα χώρο, το Μουσείο Κοστουμιού. Και έρχονται οι γονείς, μας εμπιστεύονται τα παιδιά τους, τεσσάρων μέχρι δώδεκα χρονών και εμείς τα απασχολούμε με θεατρικό παιχνίδι όση ώρα οι γονείς βλέπουν την παράσταση. Και το παιχνίδι έχει σχέση με το έργο, ώστε να μπορούν να το συζητήσουν μετά, να μπορέσουν να το μοιραστούν. Κάνουμε πολλά εργαστήρια όλο το χρόνο, έχουμε μία ειδική ομάδα και συνεργαζόμαστε και με τα πανεπιστήμια. Έχουμε και θεατρολόγους στην ομάδα…
Είναι θαυμαστό το ότι εστιάζετε στο παιδί.
Πρέπει! Αλλά με τον τρόπο που να μπορεί ένα φεστιβάλ. Δεν θα είχε νόημα να κάνουμε ένα πολύωρο έργο. Που μπορεί και να κάνουμε… Αλλά περισσότερο είναι το πώς βάζεις τα παιδιά να συμμετέχουν, μέσα από έργα τέχνης, δημιουργώντας. Με έναν τέτοιο τρόπο, για να αγαπήσουν τα παιδιά το θέατρο. Και έρχονται και πολλά ξένα παιδάκια! Γιατί οι Έλληνες γονείς όλο και θα βρουν μία φίλη, το μπαμπά, τη μαμά, να κρατήσουν τα παιδιά για να πάνε σε μία παράσταση. Ο ξένος ο έρμος, πού να τα αφήσει; (γέλια) Και έρχονται μαζί. Πέρυσι είχαμε ένα παιδάκι που δεν ήθελε να φύγει! «Εδώ θα μείνω εγώ»! (γέλια) Και έτσι φτιάχνουμε ένα μελλοντικό κοινό.
Κώστας Κούλης
Φωτογραφίες: Χριστίνα Μάτσια
Ένας άνθρωπος που έχει τελειώσει τη δραματική σχολή του ωδείου Αθηνών… που είναι ό,τι πιο δύσκολο για την τέχνη…
Όχι…
Όχι; Έχω ακούσει ότι είναι δύσκολη, ότι τραβούν το αυτί, ότι φωνάζουν…
Όχι, εγώ είμαι άλλης εποχής! (γέλια) Δεν ξέρω τι κάνουν τώρα… Εγώ στο τέλος της χούντας τέλειωσα. Δεν είμαι μικρός…
Έχετε υπηρετήσει το θέατρο σαν ηθοποιός, σαν σκηνοθέτης… Τι ξανοίγεται από δω και πέρα;
Στη διάρκεια της θητείας μου σκηνοθετώ. Αυτή είναι η δουλειά μου. Απλώς, στο Θέατρο Νέου Κόσμου, πιο πριν κι απ’ τη θητεία μου, τα ηνία του θεάτρου τα έχει αναλάβει ο γιος μου. Ο Μίλτος Σωτηριάδης. Από τη στιγμή που εμπιστεύομαι νέους ανθρώπους, από την ίδρυσή του, εδώ και είκοσι δύο περίπου χρόνια… Είμαι πολύ χαρούμενος. Έχει αποδειχθεί ότι κινούμαστε στο ίδιο μήκος κύματος. Βεβαίως παίρνει όλες τις πρωτοβουλίες… Την επιλογή ρεπερτορίου την κάνει ο ίδιος. Κι επειδή έχω πολλές δουλειές και δεν προλαβαίνω να ασχοληθώ, τα μαθαίνω τελευταίος! (γελάει)
Ένας άνθρωπος που είναι επικεφαλής του Φεστιβάλ Αθηνών, λέει «Ναι» αρκετές φορές, αλλά είναι υποχρεωμένος να πει «Όχι» ακόμα περισσότερες.
Μα έτσι είναι τα πράγματα. Εγώ τα αντιμετωπίζω στο Φεστιβάλ και από την πλευρά του σκηνοθέτη. Έχοντας μια θητεία είκοσι επτά ετών σαν σκηνοθέτης, το να λες «Όχι» δεν είναι απόρριψη. Δεν ταιριάζεις αυτή τη στιγμή. Η ίδια λογική υπάρχει και στο Φεστιβάλ. Επειδή το κάνουμε με δημοκρατικό τρόπο… Και με αναθέσεις αλλά και με πρόσκληση ενδιαφέροντος, δεν μπορούν να μπουν και οι οκτακόσιοι. Είναι φυσικό. Άρα επιλέγεις το ένα που θεωρείς ότι συμπληρώνει το άλλο, για να έχει ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα το φεστιβάλ… που είναι και βασικός στόχος μου. Θα αδικήσεις κάποιον γιατί δεν χώραγε… Και κάποιον άλλο γιατί δεν ταίριαζε… Αυτό το έχω μάθει και από το θέατρο του Νέου Κόσμου. Στους τρεις χώρους του γίνονται κάθε χρόνο δεκαπέντε με είκοσι παραγωγές. Θέλω να είμαι πολύ προσεκτικός. Διαβάζουμε μία ολόκληρη ομάδα τις προτάσεις, όπως γίνεται και στο θέατρο του Νέου Κόσμου. Και το κάνουμε με απόλυτο σεβασμό, αφού ξέρουμε ότι κάποιοι άνθρωποι θα νιώσουν αδικημένοι, κάποιους μπορεί εγώ να τους έχω αδικήσει… Αλλά αφού δεν είναι ένας οργανισμός να λειτουργεί μέσω ΑΣΕΠ για παράδειγμα, μπαίνουν μέσα τα προσωπικά κριτήρια, τα καλλιτεχνικά, για την επιλογή των παραγωγών που θα κάνεις.
Το Φεστιβάλ Αθηνών πραγματοποιεί εκδηλώσεις σε παρά πολλούς χώρους…
Οι βασικοί χώροι είναι το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου μαζί με το Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου και αυτό που προσθέσαμε εμείς, το Λύκειο Επιδαύρου, που απευθύνεται σε σπουδαστές δραματικών σχολών, νέους ηθοποιούς… Αυτά θεωρώ ότι λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία και του δίνουν σταδιακά το χαρακτήρα που θέλαμε να έχει. Με ενδιαφέρει πολύ ο χαρακτήρας που πρέπει να έχει ως διεθνές φεστιβάλ που πρέπει να είναι και όχι μόνο στα λόγια ή ευκαιριακά. «Α, φέτος βρήκαμε ένα καλό ξένο σκηνοθέτη ή θίασο»… Αυτό γίνεται στην πορεία του χρόνου και είναι μακρόχρονος ο τρόπος που μπορείς να πετυχαίνεις συνεργασίες… Να πω ένα και μοναδικό παράδειγμα… Φέτος έχουμε, εκτός από τον Bob Wilson με τον Οιδίποδα, την Comédie-Française. Κατεβαίνουν για πρώτη φορά στην ιστορία τους στην Επίδαυρο με έναν σκηνοθέτη ίδιου επιπέδου με το Γουίλσον, τον Ivo Van Hove. H πρόταση από μένα προς την Κομεντί Φρανσαίζ έγινε τον πρώτο χρόνο που ανέλαβα, το 2016. Έπρεπε σταδιακά να χτιστεί αυτή η συνεργασία και να φτάσουμε εδώ, δεν γίνονται αυτά απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Απ’ τη μια μέρα στην άλλη γίνεται κάτι τυχαίο. Είσαι σ’ ένα φεστιβάλ, σου άρεσε μία παράσταση και λες «Την παίρνω». Αλλά το να οργανώσεις μαζί μία παράγωγη… Χωρίς να είμαστε συμπαραγωγοί, συνεργασία είναι… Είναι τόσο μακροχρόνιο. Έχω κλείσει από πέρυσι το Βαρλικόφσκι για την Επίδαυρο. Θα έχουν περάσει δηλαδή δύο χρόνια περίπου από τότε που ξεκίνησε η συνεργασία.
Με όλους αυτούς τους υπέροχους χώρους που έχετε… Να τολμήσω να ρωτήσω ποιος είναι ο πιο αγαπημένος σας; Και βάζω και το Ηρώδειο μέσα.
Επειδή ξεκίνησα με την Επίδαυρο… Να, το Μικρό Θέατρο, για παράδειγμα. Πέρασαν τρία χρόνια για να φανεί καθαρά ο χαρακτήρας του. Νέοι δημιουργοί… νέοι και όχι πρωτοεμφανιζόμενοι, γιατί εμείς παίρνουμε δημιουργούς που έχουν δείξει δείγματα. Ο χαρακτήρας του Μικρού Επιδαύρου είναι «πιο εναλλακτική ματιά», που είναι ένα στάδιο για να περάσουν από τη Μικρή στη Μεγάλη… Φέτος έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πρόγραμμα γιατί δεν είναι κωμωδίες ή τραγωδίες… Θα είναι με αφορμή το αρχαίο δράμα… Πώς έχει επηρεάσει στη διάρκεια των αιώνων. Από τους μύθους μέχρι και τον Κάλβο. Και θα μπορούσε μέχρι και σήμερα!
Μένουμε λοιπόν στο ότι ο πιο αγαπημένος σας χώρος είναι η Επίδαυρος;
Ναι! Ο συνδυασμός Μικρής και Μεγάλης και Λυκείου Επιδαύρου. Αυτά τα τρία μαζί. Και ο χαρακτήρας που έχω προσπαθήσει για να δοθεί αυτά τα τρία χρόνια. Και μετά θα έλεγα το «Άνοιγμα στην Πόλη». Έχει ξεκινήσει από το 2017 και φέτος έχει το σαράντα τοις εκατό των δράσεων του Φεστιβάλ! Έχουμε εκατόν τρεις δράσεις και λέω δράσεις και όχι παραστάσεις. Δεν έχουμε μόνο παραστάσεις. Πέρα από παραστάσεις θεάτρου και χορού, υπάρχουν συζητήσεις, εργαστήρια… Με έμφαση φέτος στη διαφορετικότητα… Βρίσκω παρά πολύ ενδιαφέρον όλο αυτό. Κάναμε ήδη δύο. Στην Καισαριανή έγινε το πρώτο. Με αφορμή το Μάριο Χάκκα, το συγγραφέα που μεγάλωσε στην Καισαριανή, έγραψε για την Καισαριανή και πέθανε στην Καισαριανή… Πήγαμε στην Καισαριανή, σε μία μικρή πλατεία ανάμεσα σε τέσσερις εργατικές πολυκατοικίες. Ένα μικρό χώρο… Αλλά όχι τόσο μικρό που να μην χωράνε διακόσια άτομα. Η Ζωή Ξανθοπούλου συνεργάστηκε με ανθρώπους από την Καισαριανή, στην παράσταση συμμετείχαν κάποιοι άνθρωποι από εκεί… Αλλά ακόμα, το πώς συμμετέχει ο κόσμος… Δηλαδή… Ήταν συγκινητικό το πώς το αγκαλιάσανε οι άνθρωποι που μένουν σε αυτές τις πολυκατοικίες. Είχαν κλείσει τα φώτα… Από μόνοι τους, δεν το είχε ζητήσει κανείς αυτό. Μία κυρία έδωσε το σπίτι της για να γίνει καμαρίνι… Δύο άλλες κυρίες έδωσαν ρεύμα. Πήραμε καρέκλες από το Δήμο… Με αφορμή ένα λογοτέχνη, με αφορμή ένα ιστορικό γεγονός, παλεύουμε να εμπλέκει τους ανθρώπους. Αυτό έχει σημασία για μένα. Το πώς εμπλέκει την κοινωνία. Όχι όπως πας με κάτι έτοιμο, που καλά κάνουν και γίνονται. Αλλά άλλος είναι ο δικός μας χαρακτήρας και άλλο είναι μια συναυλία που κάνει ο Δήμος σε μια πλατεία.
Είναι έντονα διαδραστικό αυτό που κάνετε…
Ναι. Ακριβώς.
Η μουσική τι χώρο έχει στη ζωή σας;
Η μουσική… Αυτό που προσπαθήσαμε στο Ηρώδειο, ένα χώρο που είναι και εμβληματικός για το Φεστιβάλ. Παλιά είχαμε δυο χώρους. Το Ηρώδειο και τη Μεγάλη Επίδαυρο. Είκοσι χρόνια πριν περίπου, ο Χρήστος Λαμπράκης, ως πολύ μουσικόφιλος και μουσικός ο ίδιος, δημιούργησε το μουσικό Ιούλιο. Μετά το θάνατό του χάλασε ο χαρακτήρας αυτού του πράγματος. Ήταν αυστηρά μουσικός, αλλά στη συνέχεια είχαμε διάφορες παραστάσεις. Υπήρχε το Ηρώδειο, ως κεντρικό, με μεγάλη λάμψη από το ξεκίνημά του… με μεγάλη αποδοχή από τον κόσμο. Και θεατρικό και μουσικό. Εμείς αυτό που κάνουμε, αυτά τα χρόνια που είμαι, είναι μουσικό. Και θα μπορούσε να γίνει ένα πολύ σημαντικό μουσικό φεστιβάλ, αλλά χρειάζονται λεφτά. Όσες οικονομίες και να κάνουμε, όσες ιδέες και να κατεβάζουμε για να βρούμε χρήματα… Δεν αρκούν… Παίζει βέβαια ρόλο και η κρίση η οικονομική, γιατί είναι χαμηλός ο προϋπολογισμός που έχουμε. Είναι φυσικά και τα έσοδα από τα εισιτήρια και ένα μικρό ποσοστό από τα καζίνο. Έχουμε και ένα πολύ μικρό μερίδιο από τα καζίνο, αλλά τώρα πλέον που γίνονται συνέχεια καινούργια μικρά καζίνο, τα έσοδα αυτά έχουν μειωθεί. Στο Ηρώδειο λοιπόν έχουμε δύο πράγματα. Από τη μία κλασσική μουσική… Φέτος έχουμε πολύ ωραία πράγματα, θα τα δείτε… Και τιμάμε και τη σύγχρονη ελληνική μουσική. Και εννοώ πολύ σημαντικούς σύγχρονους Έλληνες συνθέτες ή σολίστες. Ακόμα κι ένα χορευτικό που υπάρχει, της Anne Teresa De Keersmaeker, που είναι από τις πιο σημαντικές εν ζωή χορογράφους στην Ευρώπη, βασίζεται στο Μπαχ. Και ερμηνεύει με το δικό της τρόπο τη μουσική μέσα από το χορό. Και έχει μεγάλο ενδιαφέρον να βιώσει ένας θεατής όλο αυτό και «σκέτο» σαν μουσική και μέσα από το χορό.
Ποια είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από έναν άνθρωπο που κάνει θέατρο μία ζωή και δεν σταματά να ονειρεύεται;
Η αγάπη για το αντικείμενό μου. Οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό το αντικείμενο… Από την εποχή που ήμουν σπουδαστής στη δραματική σχολή. Και τα διάφορα επαγγέλματα που έχω κάνει. Μερικά – που ήταν άσχετα – τα έκανα χωρίς καμία γκρίνια μέσα μου. Τα έκανα όχι απλώς για να βγάζω λεφτά, αλλά γιατί μου άρεσε. Και σερβιτόρος που δούλευα, μου άρεσε. Παρά πολύ! Η επαφή με τους ανθρώπους… Τώρα βέβαια μιλάμε για τέχνη, αλλά δεν έχει σημασία. Μου άρεσε να κάνω χωρίς να γκρινιάζω. Μένω σ’ αυτή την πόλη γιατί μου αρέσει που μένω σε αυτή την πόλη. Αλλιώς να φύγω! Να κάνω τη δουλειά μου μέσα σε συνθήκες που να μπορώ να την κάνω. Και το φεστιβάλ είναι κομμάτι των παραστατικών τεχνών. Μου αρέσει! Μου αρέσει για πολλούς λόγους. Το θέατρο του Νέου Κόσμου – όσοι το παρακολουθείτε – κρατάει ένα μικρό φεστιβάλ. Εδώ είναι πιο μεγεθυμένα τα πράγματα. Η εμπειρία μου όμως από το θέατρο Νέου Κόσμου είναι ένας οδηγός για να μπορέσω να διευθύνω το Φεστιβάλ. Ως σκηνοθέτης το αντιμετωπίζω. Σαν μία μεγάλη σκηνοθεσία, που έχει όλους αυτούς τους χώρους, που απλώνεται σε τόσες δράσεις… Αυτό που κάνουμε στο Λύκειο Επιδαύρου… Από κει ξεκίνησε το «Άνοιγμα στην Πόλη». Από το άνοιγμα στην Αργολίδα. Δράσεις για τον κόσμο που μένει εκεί. Τι είναι αυτό το θέατρο που βρίσκεται στην περιοχή τους; Και το ξαναγάπησαν… Δράσεις για παιδιά… Φέτος, για πρώτη φορά στην ιστορία του Φεστιβάλ, έχουμε δράσεις για παιδιά. Κάθε μέρα έρχονται παιδάκια… Και έχουμε και δυο εργαστήρια. Ένα για τον Picasso, για την έκθεση (Πικάσο και αρχαιότητα) που θα ξεκινήσει είκοσι του μηνός, για τις επιρροές του Πικάσο από τα κεραμικά. Και έχουμε εδώ και το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης, με τα παιδιά να κάνουν κατασκευές με αφορμή τα έργα που ανεβάζουμε στην Επίδαυρο!
Αυτό κι αν είναι σημαντικό! Να εκφράζονται τα παιδιά μέσα από τα έργα…
Ναι! Στην Αργολίδα, στην Επίδαυρο, έχουμε φτιάξει ένα χώρο, το Μουσείο Κοστουμιού. Και έρχονται οι γονείς, μας εμπιστεύονται τα παιδιά τους, τεσσάρων μέχρι δώδεκα χρονών και εμείς τα απασχολούμε με θεατρικό παιχνίδι όση ώρα οι γονείς βλέπουν την παράσταση. Και το παιχνίδι έχει σχέση με το έργο, ώστε να μπορούν να το συζητήσουν μετά, να μπορέσουν να το μοιραστούν. Κάνουμε πολλά εργαστήρια όλο το χρόνο, έχουμε μία ειδική ομάδα και συνεργαζόμαστε και με τα πανεπιστήμια. Έχουμε και θεατρολόγους στην ομάδα…
Είναι θαυμαστό το ότι εστιάζετε στο παιδί.
Πρέπει! Αλλά με τον τρόπο που να μπορεί ένα φεστιβάλ. Δεν θα είχε νόημα να κάνουμε ένα πολύωρο έργο. Που μπορεί και να κάνουμε… Αλλά περισσότερο είναι το πώς βάζεις τα παιδιά να συμμετέχουν, μέσα από έργα τέχνης, δημιουργώντας. Με έναν τέτοιο τρόπο, για να αγαπήσουν τα παιδιά το θέατρο. Και έρχονται και πολλά ξένα παιδάκια! Γιατί οι Έλληνες γονείς όλο και θα βρουν μία φίλη, το μπαμπά, τη μαμά, να κρατήσουν τα παιδιά για να πάνε σε μία παράσταση. Ο ξένος ο έρμος, πού να τα αφήσει; (γέλια) Και έρχονται μαζί. Πέρυσι είχαμε ένα παιδάκι που δεν ήθελε να φύγει! «Εδώ θα μείνω εγώ»! (γέλια) Και έτσι φτιάχνουμε ένα μελλοντικό κοινό.
Κώστας Κούλης
Φωτογραφίες: Χριστίνα Μάτσια
