Κώστας Καζάκος - Η συνέντευξη
- Λεπτομέρειες
- Κατηγορία: Συνεντεύξεις
- Δημοσιεύθηκε : Παρασκευή, 01 Μαϊος 2020 14:23
Φεύγοντας από το πανέμορφο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, ένα στολίδι για την πόλη και τον πολιτισμό γενικότερα, οι σκέψεις γίνονται με μιας πέντε χιλιάδες... Η απίστευτη παράσταση «Πόλεμος και Ειρήνη», οι εξαιρετικές ερμηνείες, ο μέγα-θίασος που κατακυρίευσε τη σκηνή, οι προσωπικότητες που πήγαν ένα σκαλί παραπέρα το αθάνατο κείμενο, ίσως την κορυφαία στιγμή της παγκόσμιας πεζογραφίας. Η σκέψη υπ’ αριθμόν 5001 έχει να κάνει με το μεγάλο πρωταγωνιστή, τον Τολστόι επί σκηνής και τον Κουτούζωφ μέσα στο έργο. Ο Κώστας Καζάκος, ένας «απλός» Τιτάνας του θεάτρου, ανεξαρτήτως χώρας, ρεπερτορίου και πολιτισμικής κατεύθυνσης, αποτελεί επιτόπου τον επόμενο στόχο μας για συνέντευξη. Λίγο πριν τις γιορτές μας δέχτηκε στο καμαρίνι του, μίλησε μαζί μας για το έργο και για κάποια άλλα πλάνα του και μας γέμισε με την υπέροχη προσωπικότητά του. Είναι από τις συνεντεύξεις που μας χαρακτηρίζουν σαν περιοδικό, είναι από εκείνες για τις οποίες θα είμαστε για πάντα υπερήφανοι και ευγνώμονες. Πολλά πολλά ευχαριστώ στον Άρη Ασπρούλη, ο οποίος φρόντισε να πραγματοποιηθεί αυτή η συνέντευξη.
Πώς έγινε η προσέγγιση; «Ετοιμάζουμε αυτό, σας ενδιαφέρει»; Και είπατε «Να το διαβάσω, να πω το ναι»...
Δεν είχαμε κείμενο τότε... Την έφτιαχναν τη διασκευή... Η Ιόλη Ανδρεάδη, η σκηνοθέτις μας και ο Άρης Ασπρούλης, που έχουν ειδικευθεί σε αυτή τη δουλειά. Μορφωμένα παιδιά και τα δυο. Έκαναν τη διασκευή και είχαν το όραμα να φτιάξουν αυτή την παράσταση. Είχα επιφυλάξεις στην αρχή... Είναι ένα κολοσσιαίο έργο! Πώς θα μεταφερθεί στο θέατρο; Γνωρίστηκα με τα παιδιά... Υπήρξε ένα κλίμα εμπιστοσύνης. Η Ιόλη είναι πολύ οργανωμένη. Ξέρει πολύ καλά τι θέλει, τι θα κάνει και πώς θα το κάνει. Είναι «εξοπλισμένη» με σπουδές και καλλιέργεια βαθιά. Και τελικά έγινε μια πολύ ωραία παράσταση. Υπάρχει η αύρα του Τολστόι μέσα... Είναι διάχυτη μέσα στο έργο. Είναι υψηλής αισθητικής η αντιμετώπιση από τη σκηνοθέτιδα. Είναι μεγάλος και πολύ ωραίος θίασος και οι ηθοποιοί με πολύ αυταπάρνηση και πολλή πειθαρχία έχουν πάρει την παράσταση πάνω τους. Είναι οπτικοακουστικό το θέαμα, με προβολές κτλ. Έχει πολύ ωραία μουσική... Εγώ είμαι συγκινημένος από το αποτέλεσμα, από το επίπεδο και την αυτοθυσία που έδειξε ο θίασος. Και εκείνο που είναι συγκινητικό και για το οποίο δεν ήμουν βέβαιος, αλλά - βλέπεις - περνώντας τα χρόνια, ωριμάζουμε και εμείς, καταλαβαίνουμε καλύτερα τι συμβαίνει στο κοινό... Όσο πιο αγνό κοινό έρχεται στην παράσταση, τόσο γοητεύεται από αυτή την υψηλή αισθητική. Όσο πιο αγνό το κοινό, τόσο πιο πολύ αναζητά την ποιότητα.
Αυτές οι τρεις και πλέον ώρες στη σκηνή περνάνε σαν νεράκι;
Το θέμα είναι... Όταν μιλάμε γι’ αυτό το έργο... Είναι σαν να μιλάμε για τον Αμαζόνιο. Είναι η κολώνα της πεζογραφίας. Όταν λέμε μυθιστόρημα, λέμε «Πόλεμος και Ειρήνη». Τα έχει όλα μέσα του. Είναι υπόδειγμα. Δεν μπορεί να γίνει μικρότερο. Πάλι καλά που μέσα σ’ αυτές τις τρεις ώρες παίρνει κανείς μια γενναία δόση απ’ αυτό το επικό έργο. Έχει καταφέρει ο Τολστόι και μας δίνει τη μυρωδιά του πολέμου, την άσκοπη αιματοχυσία του πολέμου και παράλληλα το πώς οι άνθρωποι μέσα στον πόλεμο συνειδητοποιούνται και καταλαβαίνουν την πραγματικότητα που ζουν. Έχει βάλει νυστέρι στο βάθος της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Του ανθρώπινου χαρακτήρα. Από αυτή την άποψη είναι μεγαλειώδες έργο. Και πάει καλά. Νομίζω ότι γίνεται κάτι χρήσιμο. Είναι γεμάτο ομορφιά. Και διδάσκει και ψυχαγωγεί.
Όσον αφορά την ιδέα να είστε ο Τολστόι, να είστε και ο Κουτούζωφ...
Αυτά είναι της Ιόλης. Της λέω «Τι θα κάνω, τι με θέλεις εμένα;» και μου λέει ότι πρέπει να βάλουμε αφηγητή. Ο Τολστόι δεν μετέχει στο έργο, αλλά είναι απαραίτητος για να συνδέονται τα κομμάτια του έργου, οι ρόλοι... Να καταλαβαίνει το κοινό αυτά που παραλείπονται από τη διασκευή. Και παράλληλα μου λέει ότι θα μπαίνω στη δράση ως Κουτούζωφ. Εκείνος ο λαϊκός στρατηγός. Μια ιστορική προσωπικότητα, σπάνια. Και λέω «Ωραία! Ενδιαφέρον είναι αυτό». Εκείνο που δεν ήξερα (γελάει) είναι ότι στο γραφειάκι που κάθεται ο γέρος με τη γυναίκα του, μπροστά στη σκηνή και στην ουσία εκτός σκηνής, έπρεπε να είμαι και για τις τρεις ώρες! Πρέπει να είναι ζωντανό. Αυτό διαμορφώθηκε με τη Ρούλα Πατεράκη, που υποδύεται τη σύζυγό μου και έχουμε φτιάξει ένα περιβάλλον «σπιτικό». Όταν κοιτάξει ο θεατής - γιατί ο θεατή κοιτάει όπου θέλει - θα πρέπει να αποτελούμε εξέλιξη του έργου.
Σας συγκλονίζει το πόσο διαχρονικό είναι το έργο;
Ααα... Κοίταξε... Τα μεγάλα αριστουργήματα της τέχνης... Ο κάθε λαός, ο κάθε τόπος, έχει το δικό του χαρακτήρα, τα δικά του συστατικά. Τη δική του παράδοση, τη δική του εξέλιξη. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες εμφανίζονται πάντα... Ο λαός γεννάει τα πρόσωπα εκείνα που θα τον εκφράσουν. Δεν υπάρχει παρθενογένεση. Τα γεννάει ο τόπος. Αυτός έχει τις ανάγκες. Αυτά τα έργα όμως ανήκουν στον κόσμο. Να, σε αυτή την παράσταση, για παράδειγμα. Ήλθαμε εδώ στον Πειραιά, να κάνουμε πρόβες. Και είδα πολύ κόσμο γνωστό μου. Οι περισσότεροι όχι μόνο δεν έχουν διαβάσει το βιβλίο... Είναι δύο τόμοι, λιποθυμάς! (πολλά γέλια) Και μας ρωτούν «Ανεβάζετε το ’Πόλεμος και Ειρήνη’»; Και το ξέρουν! Το έργο κυκλοφορεί. Δες την «Αντιγόνη», δες τον «Άμλετ»... Αν πας σε ένα χωριό και πεις «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», ξέρουν περί τίνος πρόκειται. Τα μεγάλα έργα δουλεύουν, ακόμα κι αν δεν τα έχεις πλησιάσει. Κυκλοφορούν μέσα στη ζωή μας, είναι ζωντανοί οργανισμοί.
Από την ιστορία μαθαίνουμε πως ο πόλεμος είναι αναγκαίο κακό. Από το έργο αυτό, το οποίο είναι βαθύτατα αντιπολεμικό, τι εισπράττετε εσείς;
Αυτά έχουν πολλές όψεις... Οι γενιές... Τα λέμε, τα έχουν επεξεργαστεί και οι αρχαίοι σοφοί... Λέει ο Ηράκλειτος «Πόλεμος πατήρ πάντων»... Ο πόλεμος έχει πολλές όψεις. Κάθε είδος σύγκρουσης το λέμε πόλεμο. Όταν συγκρουόμαστε οι δυο μας και συζητάμε, δηλαδή συν-ζητάμε... Τι ζητάμε; Την αλήθεια. Κατά τούτο είναι αναγκαίος ο πόλεμος. Από την άλλη μεριά, ο επεκτατικός πόλεμος, οι αιματοχυσίες, οι λεηλασίες, αυτά είναι γεννήματα του συστήματος που κυριαρχεί στη ζωή μας, που ελέγχεται από τα μεγάλα συμφέροντα, τα μεγάλα μονοπώλια, τους κερδοσκόπους... Αυτό δεν είναι καθόλου απαραίτητο. Γι’ αυτό οι άνθρωποι παλεύουν να φτιάξουν μια κοινωνία ειρηνική, με ισονομία, με ίσες ευκαιρίες. Αυτό παλεύει ο κόσμος. Κάθε εποχή που ζούμε είναι συγκλονιστική. Παλιότερα, πριν την πατριαρχία, η οποία γέννησε τον καπιταλισμό και όλα αυτά τα κακά που επήλθαν, υπήρχε η μητριαρχία. Οι μανάδες δεν έκαναν ποτέ πολέμους! Καμία μάνα δεν στέλνει το παιδί της στον πόλεμο. Αυτά είναι γελοιότητες! Κάποια στιγμή θα πάμε εκεί που είναι αναγκαίο...
Ετοιμάζετε και κάτι άλλο παράλληλα...
(Γελάει) Ναι, ναι... Την «Όμορφη πόλη». Θα κάνουμε καμιά εικοσαριά παραστάσεις, εδώ και στη Θεσσαλονίκη, στο Μέγαρο Μουσικής. Είναι η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Είχαν γίνει δυο παραστάσεις το 1962. Στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Η μία του Θεοδωράκη και η άλλη η «Οδός Ονείρων» του Χατζιδάκι. Είχαν κάνει πάταγο τότε. Κι εμείς παίρνουμε τα τραγούδια, τις μουσικές και κάποια ποιήματα μαζί, με πολύ ωραίους τραγουδιστές και ηθοποιούς... Ένα πολύ ωραίο θέαμα...
Έχετε συμπληρώσει στο θέατρο άπειρα χρόνια παρουσίας...
Κλείνω τα εξήντα επτά...
Ποια είναι η δύναμή σας πίσω από όλο αυτό;
Είναι οι άνθρωποι που γνώρισα, το κλίμα μέσα στο οποίο βρέθηκα... Από συγκυρίες, δεν ήταν αυτό που ήθελα να κάνω. Άλλα πράγματα ήθελα να κάνω. Ήταν η εποχή σκληρή τότε... Δεκαετία του πενήντα... Το ‘52 τελείωσα το νυχτερινό γυμνάσιο στο Παγκράτι. Δούλευα από μικρός, από δεκατριών χρονών. Δεν μπόρεσα να κάνω αυτά που ήθελα, λόγω κοινωνικών φρονημάτων...
Τι θέλατε να κάνετε;
Ήθελα να πάω στο πανεπιστήμιο, στη φιλοσοφική, να γίνω φιλόλογος. Δεν μπόρεσα... Και τυχαία βρέθηκα στο χώρο αυτό, στην κινηματογραφική σχολή του Σταυράκου πρώτα. Εκεί γνώρισα τον Κουν και μπήκα στο Θέατρο Τέχνης, που ξεκίνησε το ‘54. Εκεί γοητεύτηκα από το κλίμα, από την ακτινοβολία που εξέπεμπε εκείνος ο μεγάλος δάσκαλος, που αναμόρφωσε το ελληνικό θέατρο. Από κει και πέρα... Εργατικός άνθρωπος είμαι, δεν έχω σταματήσει ούτε. Με γεμίζει, με ενθουσιάζει αυτή η δουλειά.
Κώστας Κούλης
Δεν είχαμε κείμενο τότε... Την έφτιαχναν τη διασκευή... Η Ιόλη Ανδρεάδη, η σκηνοθέτις μας και ο Άρης Ασπρούλης, που έχουν ειδικευθεί σε αυτή τη δουλειά. Μορφωμένα παιδιά και τα δυο. Έκαναν τη διασκευή και είχαν το όραμα να φτιάξουν αυτή την παράσταση. Είχα επιφυλάξεις στην αρχή... Είναι ένα κολοσσιαίο έργο! Πώς θα μεταφερθεί στο θέατρο; Γνωρίστηκα με τα παιδιά... Υπήρξε ένα κλίμα εμπιστοσύνης. Η Ιόλη είναι πολύ οργανωμένη. Ξέρει πολύ καλά τι θέλει, τι θα κάνει και πώς θα το κάνει. Είναι «εξοπλισμένη» με σπουδές και καλλιέργεια βαθιά. Και τελικά έγινε μια πολύ ωραία παράσταση. Υπάρχει η αύρα του Τολστόι μέσα... Είναι διάχυτη μέσα στο έργο. Είναι υψηλής αισθητικής η αντιμετώπιση από τη σκηνοθέτιδα. Είναι μεγάλος και πολύ ωραίος θίασος και οι ηθοποιοί με πολύ αυταπάρνηση και πολλή πειθαρχία έχουν πάρει την παράσταση πάνω τους. Είναι οπτικοακουστικό το θέαμα, με προβολές κτλ. Έχει πολύ ωραία μουσική... Εγώ είμαι συγκινημένος από το αποτέλεσμα, από το επίπεδο και την αυτοθυσία που έδειξε ο θίασος. Και εκείνο που είναι συγκινητικό και για το οποίο δεν ήμουν βέβαιος, αλλά - βλέπεις - περνώντας τα χρόνια, ωριμάζουμε και εμείς, καταλαβαίνουμε καλύτερα τι συμβαίνει στο κοινό... Όσο πιο αγνό κοινό έρχεται στην παράσταση, τόσο γοητεύεται από αυτή την υψηλή αισθητική. Όσο πιο αγνό το κοινό, τόσο πιο πολύ αναζητά την ποιότητα.
Αυτές οι τρεις και πλέον ώρες στη σκηνή περνάνε σαν νεράκι;
Το θέμα είναι... Όταν μιλάμε γι’ αυτό το έργο... Είναι σαν να μιλάμε για τον Αμαζόνιο. Είναι η κολώνα της πεζογραφίας. Όταν λέμε μυθιστόρημα, λέμε «Πόλεμος και Ειρήνη». Τα έχει όλα μέσα του. Είναι υπόδειγμα. Δεν μπορεί να γίνει μικρότερο. Πάλι καλά που μέσα σ’ αυτές τις τρεις ώρες παίρνει κανείς μια γενναία δόση απ’ αυτό το επικό έργο. Έχει καταφέρει ο Τολστόι και μας δίνει τη μυρωδιά του πολέμου, την άσκοπη αιματοχυσία του πολέμου και παράλληλα το πώς οι άνθρωποι μέσα στον πόλεμο συνειδητοποιούνται και καταλαβαίνουν την πραγματικότητα που ζουν. Έχει βάλει νυστέρι στο βάθος της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Του ανθρώπινου χαρακτήρα. Από αυτή την άποψη είναι μεγαλειώδες έργο. Και πάει καλά. Νομίζω ότι γίνεται κάτι χρήσιμο. Είναι γεμάτο ομορφιά. Και διδάσκει και ψυχαγωγεί.
Όσον αφορά την ιδέα να είστε ο Τολστόι, να είστε και ο Κουτούζωφ...
Αυτά είναι της Ιόλης. Της λέω «Τι θα κάνω, τι με θέλεις εμένα;» και μου λέει ότι πρέπει να βάλουμε αφηγητή. Ο Τολστόι δεν μετέχει στο έργο, αλλά είναι απαραίτητος για να συνδέονται τα κομμάτια του έργου, οι ρόλοι... Να καταλαβαίνει το κοινό αυτά που παραλείπονται από τη διασκευή. Και παράλληλα μου λέει ότι θα μπαίνω στη δράση ως Κουτούζωφ. Εκείνος ο λαϊκός στρατηγός. Μια ιστορική προσωπικότητα, σπάνια. Και λέω «Ωραία! Ενδιαφέρον είναι αυτό». Εκείνο που δεν ήξερα (γελάει) είναι ότι στο γραφειάκι που κάθεται ο γέρος με τη γυναίκα του, μπροστά στη σκηνή και στην ουσία εκτός σκηνής, έπρεπε να είμαι και για τις τρεις ώρες! Πρέπει να είναι ζωντανό. Αυτό διαμορφώθηκε με τη Ρούλα Πατεράκη, που υποδύεται τη σύζυγό μου και έχουμε φτιάξει ένα περιβάλλον «σπιτικό». Όταν κοιτάξει ο θεατής - γιατί ο θεατή κοιτάει όπου θέλει - θα πρέπει να αποτελούμε εξέλιξη του έργου.
Σας συγκλονίζει το πόσο διαχρονικό είναι το έργο;
Ααα... Κοίταξε... Τα μεγάλα αριστουργήματα της τέχνης... Ο κάθε λαός, ο κάθε τόπος, έχει το δικό του χαρακτήρα, τα δικά του συστατικά. Τη δική του παράδοση, τη δική του εξέλιξη. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες εμφανίζονται πάντα... Ο λαός γεννάει τα πρόσωπα εκείνα που θα τον εκφράσουν. Δεν υπάρχει παρθενογένεση. Τα γεννάει ο τόπος. Αυτός έχει τις ανάγκες. Αυτά τα έργα όμως ανήκουν στον κόσμο. Να, σε αυτή την παράσταση, για παράδειγμα. Ήλθαμε εδώ στον Πειραιά, να κάνουμε πρόβες. Και είδα πολύ κόσμο γνωστό μου. Οι περισσότεροι όχι μόνο δεν έχουν διαβάσει το βιβλίο... Είναι δύο τόμοι, λιποθυμάς! (πολλά γέλια) Και μας ρωτούν «Ανεβάζετε το ’Πόλεμος και Ειρήνη’»; Και το ξέρουν! Το έργο κυκλοφορεί. Δες την «Αντιγόνη», δες τον «Άμλετ»... Αν πας σε ένα χωριό και πεις «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», ξέρουν περί τίνος πρόκειται. Τα μεγάλα έργα δουλεύουν, ακόμα κι αν δεν τα έχεις πλησιάσει. Κυκλοφορούν μέσα στη ζωή μας, είναι ζωντανοί οργανισμοί.
Από την ιστορία μαθαίνουμε πως ο πόλεμος είναι αναγκαίο κακό. Από το έργο αυτό, το οποίο είναι βαθύτατα αντιπολεμικό, τι εισπράττετε εσείς;
Αυτά έχουν πολλές όψεις... Οι γενιές... Τα λέμε, τα έχουν επεξεργαστεί και οι αρχαίοι σοφοί... Λέει ο Ηράκλειτος «Πόλεμος πατήρ πάντων»... Ο πόλεμος έχει πολλές όψεις. Κάθε είδος σύγκρουσης το λέμε πόλεμο. Όταν συγκρουόμαστε οι δυο μας και συζητάμε, δηλαδή συν-ζητάμε... Τι ζητάμε; Την αλήθεια. Κατά τούτο είναι αναγκαίος ο πόλεμος. Από την άλλη μεριά, ο επεκτατικός πόλεμος, οι αιματοχυσίες, οι λεηλασίες, αυτά είναι γεννήματα του συστήματος που κυριαρχεί στη ζωή μας, που ελέγχεται από τα μεγάλα συμφέροντα, τα μεγάλα μονοπώλια, τους κερδοσκόπους... Αυτό δεν είναι καθόλου απαραίτητο. Γι’ αυτό οι άνθρωποι παλεύουν να φτιάξουν μια κοινωνία ειρηνική, με ισονομία, με ίσες ευκαιρίες. Αυτό παλεύει ο κόσμος. Κάθε εποχή που ζούμε είναι συγκλονιστική. Παλιότερα, πριν την πατριαρχία, η οποία γέννησε τον καπιταλισμό και όλα αυτά τα κακά που επήλθαν, υπήρχε η μητριαρχία. Οι μανάδες δεν έκαναν ποτέ πολέμους! Καμία μάνα δεν στέλνει το παιδί της στον πόλεμο. Αυτά είναι γελοιότητες! Κάποια στιγμή θα πάμε εκεί που είναι αναγκαίο...
Ετοιμάζετε και κάτι άλλο παράλληλα...
(Γελάει) Ναι, ναι... Την «Όμορφη πόλη». Θα κάνουμε καμιά εικοσαριά παραστάσεις, εδώ και στη Θεσσαλονίκη, στο Μέγαρο Μουσικής. Είναι η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Είχαν γίνει δυο παραστάσεις το 1962. Στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Η μία του Θεοδωράκη και η άλλη η «Οδός Ονείρων» του Χατζιδάκι. Είχαν κάνει πάταγο τότε. Κι εμείς παίρνουμε τα τραγούδια, τις μουσικές και κάποια ποιήματα μαζί, με πολύ ωραίους τραγουδιστές και ηθοποιούς... Ένα πολύ ωραίο θέαμα...
Έχετε συμπληρώσει στο θέατρο άπειρα χρόνια παρουσίας...
Κλείνω τα εξήντα επτά...
Ποια είναι η δύναμή σας πίσω από όλο αυτό;
Είναι οι άνθρωποι που γνώρισα, το κλίμα μέσα στο οποίο βρέθηκα... Από συγκυρίες, δεν ήταν αυτό που ήθελα να κάνω. Άλλα πράγματα ήθελα να κάνω. Ήταν η εποχή σκληρή τότε... Δεκαετία του πενήντα... Το ‘52 τελείωσα το νυχτερινό γυμνάσιο στο Παγκράτι. Δούλευα από μικρός, από δεκατριών χρονών. Δεν μπόρεσα να κάνω αυτά που ήθελα, λόγω κοινωνικών φρονημάτων...
Τι θέλατε να κάνετε;
Ήθελα να πάω στο πανεπιστήμιο, στη φιλοσοφική, να γίνω φιλόλογος. Δεν μπόρεσα... Και τυχαία βρέθηκα στο χώρο αυτό, στην κινηματογραφική σχολή του Σταυράκου πρώτα. Εκεί γνώρισα τον Κουν και μπήκα στο Θέατρο Τέχνης, που ξεκίνησε το ‘54. Εκεί γοητεύτηκα από το κλίμα, από την ακτινοβολία που εξέπεμπε εκείνος ο μεγάλος δάσκαλος, που αναμόρφωσε το ελληνικό θέατρο. Από κει και πέρα... Εργατικός άνθρωπος είμαι, δεν έχω σταματήσει ούτε. Με γεμίζει, με ενθουσιάζει αυτή η δουλειά.
Κώστας Κούλης
Φωτό: ΕΜΑΝΟΝ, Χριστίνα Μάτσια
Joomla Social by OrdaSoft!
