Συνέντευξη με τον Κώστα Γεωργουσόπουλο
- Λεπτομέρειες
- Κατηγορία: Συνεντεύξεις
- Δημοσιεύθηκε : Πέμπτη, 23 Μαρτίου 2017 00:54
Μία εκδήλωση-ημερίδα για το bullying στο σχολείο… Τεράστιο το θέμα, ακόμα πιο τεράστια η δυσκολία. Πώς μπορείς να το χειριστείς; Πώς μπορείς, σαν εκπαιδευτικός, να σταματήσεις κάτι τόσο κίβδηλο, το οποίο μπορεί και να τροφοδοτείται από την ίδια την οικογένεια; Ανάμεσα στους ομιλητές βρίσκεται ο μεγαλύτερος κριτικός θεάτρου που ευτύχησε να έχει αυτή εδώ η χώρα και ένας από τους μεγαλύτερους στον κόσμο. Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο άνθρωπος που εδώ και μισό αιώνα γράφει για παραστάσεις, ηθοποιούς, σκηνοθέτες και συγγραφείς, μας χάρισε λίγο από το χρόνο του και αυτό φυσικά αποτελεί τιμή για το περιοδικό μας. Μίλησε έξω από τα δόντια και αναφέρθηκε σε πράγματα που θα πρέπει να μας βάλουν σε σκέψεις. Ο αριστούχος του Ροντήρη αναφέρθηκε στη μεγάλη του αγάπη, το θέατρο και σ’ αυτά που θα έπρεπε να είχαμε για να απολαμβάνουμε καλύτερα αυτό το υπέροχο θέαμα. Πολλά ευχαριστώ στο Νίκο Καμτσή, τον οποίο επίσης θα φιλοξενήσουμε στο περιοδικό, το ευγενέστατο προσωπικό του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ και – φυσικά – την Άντζυ Νομικού, η οποία φρόντισε να πραγματοποιηθεί αυτή εδώ η συνέντευξη.
Μια και είστε δάσκαλος πάνω απ’ όλα… Έχετε υπηρετήσει σε δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, πανεπιστήμιο.. παντού. Σας έχει τύχει ποτέ στη σταδιοδρομία σας τέτοιο φαινόμενο; Βία στο σχολείο;
Φυσικά! Και όχι τώρα… Παλιά… Πάντα υπήρχαν παιδιά που ήταν προκλητικά, παιδιά που ήταν επιρρεπή στην καταπίεση για τα άλλα παιδιά. Κοινωνικά απομονωμένα, καταπιεσμένα και από την οικογένειά τους, τα οποία παιδιά δημιούργησαν όλο αυτό… Είναι μια παλιά αντίληψη στο σχολείο… Η έννοια του δυνατού, η έννοια του «Γολιάθ». Υπάρχει από παλιά. Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει πάρει μια μορφή καταιγίδας εξαιτίας του ότι τα παιδιά είναι εκτεθειμένα σε μία βία, η οποία είναι πια «θεσμοθετημένη» μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η βία κυριαρχεί στην κοινωνία μας, μέσα από το μανδύα και τη λεοντή της τέχνης. Το να βγαίνει μέσα από κει αυτό το πράγμα… Δημιουργεί πρόβλημα! Αυτό το καπετανιλίκι, το νταϊλίκι… Κι αυτό το πράγμα βέβαια ενισχύθηκε από μία οικογένεια από την οποία αφομοιώθηκε όλο αυτό και η οποία υποστηρίζει ότι πρέπει «Να είσαι από πάνω. Άστους άλλους από κάτω, πάτησε για να ανέβεις»! Το πρόβλημα λοιπόν είναι πολύ παλιό, με τη διαφορά ότι τώρα έχει πάρει μορφή καταιγίδας, εξαιτίας και των συγχρόνων μέσων επικοινωνίας και τροφοδοτεί ουσιαστικά το bullying. Αυτή τη στιγμή bullying γίνεται μέσα από την τηλεόραση και μέσα από το διαδίκτυο. Μέσα από το διαδίκτυο όλοι καταπιέζουν, βρίζουν, συκοφαντούν, ρουφιανεύουν… τα πάντα! Υπάρχουν κορίτσια που είναι εκτεθειμένα… Αν ανοιχτούν ερωτικά, μπορεί να βρεθούν φωτογραφίες τους στο διαδίκτυο… Τα τελευταία χρόνια δεν είμαι στα σχολεία, μαθαίνω όμως ότι γίνεται συστηματικά…
Φυσικά! Και όχι τώρα… Παλιά… Πάντα υπήρχαν παιδιά που ήταν προκλητικά, παιδιά που ήταν επιρρεπή στην καταπίεση για τα άλλα παιδιά. Κοινωνικά απομονωμένα, καταπιεσμένα και από την οικογένειά τους, τα οποία παιδιά δημιούργησαν όλο αυτό… Είναι μια παλιά αντίληψη στο σχολείο… Η έννοια του δυνατού, η έννοια του «Γολιάθ». Υπάρχει από παλιά. Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει πάρει μια μορφή καταιγίδας εξαιτίας του ότι τα παιδιά είναι εκτεθειμένα σε μία βία, η οποία είναι πια «θεσμοθετημένη» μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η βία κυριαρχεί στην κοινωνία μας, μέσα από το μανδύα και τη λεοντή της τέχνης. Το να βγαίνει μέσα από κει αυτό το πράγμα… Δημιουργεί πρόβλημα! Αυτό το καπετανιλίκι, το νταϊλίκι… Κι αυτό το πράγμα βέβαια ενισχύθηκε από μία οικογένεια από την οποία αφομοιώθηκε όλο αυτό και η οποία υποστηρίζει ότι πρέπει «Να είσαι από πάνω. Άστους άλλους από κάτω, πάτησε για να ανέβεις»! Το πρόβλημα λοιπόν είναι πολύ παλιό, με τη διαφορά ότι τώρα έχει πάρει μορφή καταιγίδας, εξαιτίας και των συγχρόνων μέσων επικοινωνίας και τροφοδοτεί ουσιαστικά το bullying. Αυτή τη στιγμή bullying γίνεται μέσα από την τηλεόραση και μέσα από το διαδίκτυο. Μέσα από το διαδίκτυο όλοι καταπιέζουν, βρίζουν, συκοφαντούν, ρουφιανεύουν… τα πάντα! Υπάρχουν κορίτσια που είναι εκτεθειμένα… Αν ανοιχτούν ερωτικά, μπορεί να βρεθούν φωτογραφίες τους στο διαδίκτυο… Τα τελευταία χρόνια δεν είμαι στα σχολεία, μαθαίνω όμως ότι γίνεται συστηματικά…
Όταν σας τύχαινε στα πρώτα χρόνια, πώς αντιδρούσατε;
Κοιτάξτε… Εγώ ήμουν άμεσος, γιατί έπαιρνα υπό την προστασία μου αυτά τα παιδιά. Κι όταν λέω «Υπό την προστασία μου», εννοώ ότι τα καλούσα σπίτι μου. Φωναχτά! «Ελάτε να πιούμε καφέ»! Έτσι, μπροστά σε όλους. Για να το κουβεντιάσουμε το θέμα, να δούμε τι θα βρούμε. Αυτομάτως γινόταν σκάνδαλο! Πολλές φορές στην επαρχία επενέβαινε και η τοπική κοινωνία. Ήθελε πολύ κουράγιο για να αντιμετωπίσεις κάτι τέτοιο…
Ήταν συνταγή επιτυχίας όμως αυτό που κάνατε, έτσι δεν είναι;
Βεβαίως και είχε επιτυχία! Εμένα ο ιδανικός «δάσκαλος» ήταν τα «σκονισμένα διαμάντια». Μέσα στην τάξη δεν μ’ ενδιέφερε ο ιδιοφυής μαθητής. Εκείνος θα έπαιρνε το δρόμο του. Με ενδιέφερε εκείνο το παιδί που ήταν σιωπηλό, που είχε καταλάβει ότι έχει προσόντα, αλλά που οι φοβίες του ή οι κοινωνικές προκαταλήψεις… Αυτό το παιδί ανέβαζα στο βάθρο, σε αυτό το παιδί έδινα το λόγο. Τότε εκείνο, αυτοματοποιημένα, έπαιρνε τα πάνω του. Δεν υπάρχει αμφιβολία, πολλές φορές γίνονταν θύτες πολλοί από αυτούς. Από μέσα τους βγάζανε τα απωθημένα τους και γίνονταν θύτες, αλλά έπρεπε να το διακινδυνεύσεις…
Πέρα από το σχολείο… Στο πανεπιστήμιο πια, έχοντας να κάνετε με ανθρώπους που ήταν από 18 μέχρι 24 χρονών… ή και παραπάνω…
Εκεί δεν είναι τόσο εύκολα γιατί δεν είναι κοινωνία που είναι οργανωμένη. Μέσα στο αμφιθέατρο δεν είναι εύκολο… Εκεί bullying γίνεται συνήθως από τους καθηγητές!
Σαν επίδειξη ισχύος;
Σαν επίδειξη ισχύος, βέβαια! Με τη βαθμολογία… Γιατί ο δάσκαλος που έχει αποτύχει μέσα στην αίθουσα εκδικείται με τους βαθμούς. Όταν βλέπει ότι δεν έχει ανταπόκριση…
Χρησιμοποιεί αυτό.
Ε, βέβαια! Αλλά στην Αθήνα οι φοιτητές δεν είναι αποκλεισμένοι. Δεν ξέρω τι γίνεται στα άλλα πανεπιστήμια, στην υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά εδώ έχουν τις παρέες τους…
Επειδή αναφερθήκατε και στο θέατρο, πιστεύετε ότι φταίει για όλο αυτό μια άλλου είδους εσωτερική βία; Ότι υπάρχουν ταξίμια, ότι κάπου ανταμώνουν, είτε σε ένα κρεβάτι είτε σε ένα γραφείο και «Θα κάνω αυτή την παράσταση, θα μου δώσεις τα χρήματα να την κάνω κι εγώ θα την κάνω έτσι»! Και έχουμε παρωδίες καταστάσεων…
Είναι γενικότερη η τακτική αυτή… Οι Ευρωπαίοι τι κάνουν; Επειδή ακριβώς στην Ευρώπη είναι τεράστια τα μεγέθη, «χάνονται» αυτές οι παρεκκλίσεις. Τις θεωρούν γραφικές πλέον. Υπάρχουν παραστάσεις στη Γερμανία, οι οποίες περνάνε ντούκου, δεν προχωρούν. Εδώ σ’ εμάς, είναι κι ένα θέμα. Αυτή τη στιγμή – και το θέλω ευθαρσώς και δεν μ’ ενδιαφέρει αν θα βγει προς τα έξω – το κύριο bullying που γίνεται, γίνεται για τα λεφτά του Ωνάσειου…
Του Ωνάσειου ιδρύματος;
Βέβαια! Εδώ γελοιοποιεί συστηματικά και ηθελημένα τον Τσέχωφ! Ανεβάζει το «Βυσσινόκηπο» και τα πρόσωπα είναι… ο Γκούφη! Καταλαβαίνεις τι γίνεται; Και τα χρήματα έρχονται απ’ έξω. Αφορολόγητα! Από το Λιχτενστάιν. Δηλαδή, από τους περισσότερους Έλληνες που συνεργάζονται εκεί, πληρώνονται μαύρα…
Τόσα χρόνια που υπηρετείτε το θέατρο, σας έχει ασκηθεί βία;Όχι… Εκτός αν θεωρηθεί ότι ασκώ εγώ βία με την κριτική. Η κριτική όμως έχει τα επιχειρήματά της. Το bullying δεν έχει επιχειρήματα. Έχει τη δύναμη του… Η κριτική είναι στα όρια της δημοκρατίας. Υπάρχει πάντα ο αντίλογος…
Ήθελα πάντα να σας το ρωτήσω αυτό. Το «Μ’ αρέσει – Δεν μ’ αρέσει» με το «Είναι καλό – Δεν είναι καλό». Οφείλει ο κριτικός να μην τα μπερδεύει καθόλου αυτά τα δύο;
Κοίταξε… Αν δεν έχεις επιχειρήματα, τότε… Αυτό το «Μ’ άρεσε – Δεν μ’ άρεσε» το λέει κι η κυρά-Κατίνα που μπήκε μέσα. Πώς να εξηγήσεις το γιατί; Αν δεν εξηγήσεις το γιατί είσαι εκτός. Λειτουργεί το συναίσθημα, λειτουργούν τα απωθημένα σου… Το θέμα είναι να επιχειρηματολογείς. Δεν είναι τόσο εύκολο πράγμα η κριτική. Θέλει κουλτούρα…
Θέλει και διάβασμα; Ενασχόληση;
Μόνο διάβασμα! Πρέπει να μπορείς να το δικαιολογήσεις, πρέπει να μπορείς να το αναθεωρήσεις, γιατί αλλάζουν κι οι μόδες… Το ότι προσαρμόζεσαι δεν σημαίνει ότι ακολουθείς τη μόδα. Εγώ το κάνω αυτό 46 χρόνια…
Όταν βλέπετε μία παράσταση, όχι για να γράψετε, αλλά απλά για να τη δείτε. Αισθάνεστε διαφορετικά;
Πηγαίνω σαν απλός θεατής. Όταν πάω σπίτι μου τα βάζω κάτω και τα βλέπω από μια άλλη οπτική. Γι’ αυτό πηγαίνω, γελάω, δεν κρατάω σημειώσεις κατά τη διάρκεια της παράστασης, γελάω, αλλά μετά μπορεί να είμαι καταπέλτης. Για παράδειγμα, ο Σταυρίδης έκανε κάτι σε μία παράστασή του και είχα γράψει «Σταυρίδη, είσαι μεγάλο ταλέντο, αλλά είναι βλακεία πράγματα αυτά που κάνεις». Περιέργως, είχα γελάσει. Ο διπλανός μου συνάδελφος νόμισε ότι μου άρεσε και επειδή προηγήθηκε αυτό του γραπτού, έγραψε διθύραμβο και μετά με κοιτούσε με απορία, επειδή είχα γράψει αρνητικά.
Είχατε σκεφτεί ποτέ να παίξετε;Όχι… Για την εκπαίδευση το έκανα… Αν και έχω τελειώσει δραματική σχολή. Του Ροντήρη…
Γι’ αυτό σας το ρωτάω.
Έγινα βοηθός. Δεν μ’ ενδιέφερε να προχωρήσω σαν ηθοποιός. Η συμφωνία με το δάσκαλό μου ήταν ότι ήθελα να μάθω και να το μάθω καλά. Πήρα βέβαια το άριστα από το Ροντήρη και το προηγούμενο άριστα μάλιστα το είχε πάρει ο Χορν… Το έμαθα καλά όμως για να μπορώ να κάνω κριτική… να μπορώ να ξέρω αν ο ηθοποιός μπορεί να πει πέντε στίχους χωρίς ανάσα… Αγαπούσα πολύ το θέατρο. Από οκτώ χρονών… Εξαιτίας του πατέρα μου αγάπησα το θέατρο.
Πηγαίνετε σε μικρά θέατρα, όπως για παράδειγμα εκείνα τα μικρά στο Γκάζι;
Βέβαια. Τον τελευταίο καιρό μάλιστα, που μοιράζομαι τη στήλη μου με μία συνάδελφο, της δίνω τις «εμπορικές» παραστάσεις και εγώ πάω στις «μικρές». Τι να προσθέσεις τώρα στο βιογραφικό; Να δω για πέμπτη φορά τη Βιρτζίνια Γουλφ;
Σε έναν άνθρωπο που ξεκινάει να γράφει κριτικές ή τη γνώμη του αν θέλετε, για θεατρικές παραστάσεις, τι θα συμβουλεύατε, προκειμένου να μην γίνει φυσικά περίγελος και ο άλλος που θα διαβάσει, να πει «Μμμ… εντάξει»!
Μία συμβουλή υπάρχει, η οποία είναι για όλους και όλα το ίδιο. Δουλειά, δουλειά, δουλειά! Τον πήχη τον ανεβάζεις με τις πολλές προπονήσεις. Με το να κάθεσαι δεν μαθαίνεις τίποτα. Μαθαίνεις από τα λάθη σου, μαθαίνεις από τις γκάφες σου και από την ποικιλία των πραγμάτων που δουλεύεις… Η κριτική είναι διαδικασία. Λες «Αυτός το έκανε αυτό καλύτερα από τον άλλο»… Πρέπει λοιπόν να δεις και «Το ένα» και «Το άλλο», για να κάνεις τη σύγκριση. Δεν «ψωνίζεις» τα κριτήρια… Τα κριτήρια τα φτιάχνεις μέσα από τις πράξεις. Έχω δει το Μινωτή, έχω δει την Παξινού, έχω δει το Χορν, έχω δει το Λόρενς Ολίβιε… Αυτοί, για μένα, αποτελούν τα μέτρα… Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα απαιτήσεις από όλους να γίνουν Ολίβιε…
Αφελής η ερώτηση, αλλά θα την κάνω. Έχετε δει παραστάσεις και έξω. Πόσο πιστεύετε ότι απέχουμε οργανωτικά από αυτούς τους ανθρώπους;
Απέχουμε παρά πολύ. Έχουμε σπουδαίους ηθοποιούς και πολλές φορές καλύτερους… Δεν έχουμε όμως αυτό που ονομάζουμε «Παραγωγή». Αυτό λείπει και είναι τόσο σημαντικό όσο και οι πρόβες. Ανεβάζουμε παραστάσεις σε σαράντα μέρες. Ε, όχι! Κρίση πανικού μας πιάνει και πάμε να ανεβάσουμε μία παράσταση σε μια βδομάδα. Σήμερα ο Κιμούλης, για να ανεβάσει μία παράσταση, θα κάτσει να δει το έργο όλα τα χρόνια. Σε είκοσι χρόνια σαράντα ρόλους. Παλιότερα αυτούς τους ρόλους τους έπαιζες σε ένα μήνα! Παλιότερα έπαιζαν ένα έργο το πρωί, άλλο το μεσημέρι, άλλο το βράδυ! Και έλεγες «Μα είμαι ποτέ ο εαυτός μου»;
Κώστας Κούλης
Joomla Social by OrdaSoft!
