Zhang Yimou
- Λεπτομέρειες
- Κατηγορία: Άρθρα
- Δημοσιεύθηκε : Σάββατο, 19 Μαϊος 2012 16:47
Zhang Yimou, στα ελληνικά Ζάνγκ Γιμού. Ή αλλιώς ο πιο γνωστός Κινέζος σκηνοθέτης στο Δυτικό κόσμο. Έχοντας κερδίσει πάνω από 40 βραβεία σε μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ, διεκδικεί μια σταθερά ανοδική πορεία στη σκηνοθετική ιστορία της μεγάλης οθόνης. Γεννημένος στο Πεκίνο, το Νοέμβριο του 1951, από μητέρα γιατρό και πατέρα εθνικιστή, ασχολήθηκε σε μεγάλη σχετικά ηλικία (27 ετών) με τη φωτογραφία, μονοπάτι που τον οδήγησε στη λεωφόρο του Κινηματογράφου. Αρχικά εργάστηκε ως διευθυντής φωτογραφίας σε μερικά στούντιο, μέχρι που σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία, το 1987, με τίτλο “Red Sorghum”. Έπειτα ο δρόμος της δόξας ανοίγει για αυτόν, γεννώντας κινηματογραφικά καλλιτεχνήματα έως σήμερα.
Οι ταινίες του αποτελούν απεικάσματα οπτικοποιημένης παλέτας ζωγραφικής, με χρώματα που συνεπαίρνουν το θεατή και τον καδράρουν στο χώρο της πλοκής. Τον μετουσιώνουν σε αλλεπάλληλα συναισθήματα, ηλεκτρίζοντάς τον με μουσική δέους και παράδοσης, με εικόνα καθηλωτική και ερμηνείες γνήσιες και αυθεντικές.
Ο Zhang Yimou «ξεκουράζεται» στην κορυφή της λίστας μου όσον αφορά στον κινέζικο κινηματογράφο, για λόγους πολυποίκιλους, μερικούς ηδη ανέφερα παραπάνω. Το στοιχείο όμως που σφραγίζει τις ταινίες του, είναι η ιδιάζουσα μορφή της γυνής και οτιδήποτε συνεπάγεται αυτό. Η γυναίκα είναι ο βασικός μοχλός του για να συναρπάσει, μαγεύσει, συγκινήσει και ταρακουνήσει το κοινό. Τα εργαλεία του; Η ομορφιά της γυναίκας, οι λεπτεπίλεπτες κινήσεις της, το μυστηριακό ύφος της και ο αβυσσαλέος πνευματικός της κόσμος, ο οποίος ουδέποτε ξετυλίγεται ολόκληρος. Όλα αυτά μαγειρεύονται συνήθως μέσα από βουβές σκηνές, καθώς τα λόγια σπάνια μαρτυρούν περισσότερα από όσα σχεδόν «ουρλιάζει» συγκλονιστικά η εικόνα.
Απαραίτητη μνεία σε αυτό το σημείο, οφείλω να αφιερώσω στη μούσα του κινέζου σκηνοθέτη, την πανέμορφη Gong Li, την οποία έκανε σταρ-καταπέλτη μέσα από τις ταινίες του (συγκεκριμένα αναδείχτηκε μέσα από την πρώτη του ταινία “Red Sorghum”). Πρόκειται για μια ηθοποιό που δύναται να ερμηνεύει μονάχα με το βλέμμα, που δεν «φοβάται» τα συνεχόμενα γκρο πλαν, καθώς τα «γεμίζει» με το αυστηρό της πρόσωπο, που είναι γεμάτο «πληροφορίες» για το εκάστοτε έργο. Στο συγκεκριμένο αφιέρωμα, θα καταπιαστώ με 3 αγαπημένες παραγωγές του ταλαντούχου Zhang Yimou: «Σήκωσε τα Κόκκινα Φανάρια», «Ο Οίκος των Ιπτάμενων Στιλέτων» και «Η κατάρα του Χρυσού Λουλουδιού».
Σήκωσε τα Κόκκινα Φανάρια - Raise the Red Lantern (1992)
Πρωταγωνιστούν: Li Gong, Jingwu Ma, Saifei He
Βασισμένη στο μυθιστόρημα «Wives and Concubines» του Su Tong
Βασισμένη στο μυθιστόρημα «Wives and Concubines» του Su Tong
Καμουφλαρισμένος δόλος, συμφέροντα, ανατροπές, ίντριγκα, άγριες κόντρες, διπλωματία και στρατηγική, πατροναρισμένα σε σερβίτσια γυναικείου μυαλού. Η 19χρονη Σουγκλιάν (Li Gong) μετά το θάνατο του πατέρα της, αναγκάζεται να γίνει η «Τέταρτη γυναίκα» ενός πλούσιου άνδρα, προκειμένου να επιβιώσει οικονομικά, αφήνοντας πίσω τις μισοτελειωμένες σπουδές της και την παιδική της αθωότητα. Εκεί θα βρει έναν κόσμο με ιεροτελεστίες και κανόνες παράδοσης, τον αφέντη της και τις άλλες 3 συζύγους του, οι οποίες την υποδέχονται με διαφορετικό τρόπο έκαστη. Τα κόκκινα φανάρια αποτελούν τον καταλύτη της ιστορίας, καθώς ανάβουν έξω από το σπίτι της συζύγου την οποία επιλέγει ο “Master” για να περάσει τη νύχτα του. Φυσικά η επιλογή του, συνεπάγεται και ζηλευτές ανέσεις και προνόμια για τη σύζυγο. Κατ’επέκταση, οι τέσσερις αυτές γυναίκες, με δυνατές προσωπικότητες η καθεμία, με τα δικά της συμφέροντα να προφυλάξει, προσπαθούν να διεκδικήσουν το χώρο τους, κερδίζοντας την εύνοια του ενός και μοναδικού «αφέντη», υπό συνθήκες μεταμφιεσμένης δουλείας, σε ένα πλούσιο συγκρότημα κελιών. Στην ουσία, πρόκειται για ένα καλοσχεδιασμένο σύστημα, με πιόνια τις γυναίκες και με μοναδικό νικητή και ευνοούμενο το σύζυγο, στου οποίου το πρόσωπο σκόπιμα ο σκηνοθέτης αποφεύγει επιδεικτικά να ζουμάρει, για να τον καταστήσει γενικευμένο εκπρόσωπο του αντρικού ρόλου.
Ο Yimou σκορπάει ελεύθερα τα μηνύματά του για τον υποβαθμισμένο ρόλο της γυναίκας στην κινέζικη κοινωνία και το καταπιεστικό πολιτικό καθεστώς. Πέραν αυτού όμως, κερνάει γενναιόδωρα σκηνές απείρου κάλλους, με εκπληκτικές εικόνες, έντονα χρώματα και απαράμμιλη φωτογραφία. Τα συναισθήματα που γεννιούνται κονταροχτυπιούνται με την περιέργεια της λύσης της πλοκής, σκαρφαλώνοντας στην κορύφωση ενός τραγικού τέλους.Απολαύστε την πλοκή μέσα από το soundtrack, μία από τις σπάνιες περιπτώσεις που ο ήχος «μιλά» για το περιεχόμενο της ταινίας:
Ο Οίκος των Ιπτάμενων Στιλέτων - House of Flying Daggers - (2004):
Πρωταγωνιστούν: Ziyi Zhang, Takeshi Kaneshiro, Andy Lau
9ος αιώνας μ.Χ., εποχή της δυναστείας Τανγκ, συλλαμβάνεται η τυφλή χορεύτρια Μέι (Ziyi Zhang, η δεύτερη μούσα του Yimou), καθώς πιστεύεται ότι είναι η κόρη του αρχηγού μιας επαναστατικής ομάδας ονόματι «Οίκος Ιπτάμενων στιλέτων». Οι τοπικοί ηγέτες της επαρχίας πληρώνουν ένα δικό τους γόη πολεμιστή, να παραστήσει το μοναχικό «Άνεμο» και να τη “σώσει” από τα δεσμά της, με σκοπό να τον οδηγήσει τελικά άθελά της στο αρχηγείο της αντιεξουσιαστικής οργάνωσης. Ένα συνονθύλευμα κόκκινων, μπλε και λευκών παραστάσεων, παραδοσιακοί χοροί μαγικής ομορφιάς, εναέριες φιγούρες κινέζικων πολεμικών τεχνών, ειδικά εφφέ και μια μουσική υπόκρουση που θυμίζει κινέζικο επικό παραμύθι, ανεβάζουν αυτή την ταινία σε μια ξεχωριστή κατηγορία. Εκείνη της τραγικής ιστορίας αγάπης. Μιας ιστορίας που διδάσκει τις προεκτάσεις της αγάπης, τα ηλεκτρίζοντα πεδία του πάθους και της έντασης, τον καταστροφικό χαρακτήρα του ολοκληρωτικού έρωτα. Σκιαγραφείται αριστοτεχνικά το άσπρο και το μαύρο φόντο διαφορετικών συναισθημάτων, πότε με κυρίαρχο την εμμονή και άλλοτε με πρωτοστάτη την αγνή αυτοθυσία.
Η σαγηνευτική φωτογραφία είναι παρούσα και εδώ, με τοπία που κόβουν την ανάσα, από αγρούς ολάνθιστους, μέχρι χιονισμένες αντιθέσεις. Πανοραμικά πλάνα πεδιάδων, αισθησιακές σκηνές ρομαντισμού, φυσική ομορφιά προσώπων και μια σειρά από ανατροπές, είναι μερικοί από τους λόγους που αξιώνουν την ταινία και την κάνουν ξεχωριστή σε όσους επιτρέπουν στην καρδιά να σκέφτεται. Οι πρωταγωνιστές δίνουν μαθήματα υποκριτικής, με τη νεαρή Ziyi Zhang να κλέβει εύλογα την παράσταση, κερδίζοντας ένα χρόνο μετά το συγκλονιστικό πρωταγωνιστικό ρόλο στο έργο «Οι αναμνήσεις μιας γκέισας» (“Memoirs of a Geisha”), μαζί με την Li Gong, όπου οι δυο μούσες του Yimou συναντιούνται.
Αγαπημένο τραγούδι του έργου, που θα λατρέψετε μόνο και μόνο για τα όσα εξιστορεί:
Η κατάρα του Χρυσού Λουλουδιού - Curse of the Golden Flower (2006):
Πρωταγωνιστούν: Yun-Fat Chow, Li Gong, Jay Chou
Κίνα, 10ος αιώνας. Ο βασιλιάς επιστρέφει στο παλάτι, ερχόμενος αντιμέτωπος με πολλαπλά σκάνδαλα, ορισμένα δημιουργημένα από αυτόν, ορισμένα από τη βασίλισσα και τα τρία παιδιά τους. Η εξέλιξη της ιστορίας προμηνύει εντάσεις και απροσδόκτητες αλήθειες, χωρίς όμως να επιτρέπει την εύκολη μαντεψιά της κατάληξής της. Αιμομιξίες, χρυσάνθεμα, μάχες, αίμα και βιαιότητα σε επίπεδο σπλάτερ και πολύ, μα πολύ χρυσάφι: Στολίδια χρυσού, πλουσιοπάροχες διακοσμήσεις, ένα παλάτι φωτισμένο σχεδόν αποκλειστικά από τις αντακλάσεις των πολύτιμων λίθων και των επιτοίχιων επιστρώσεων.
Και εδώ φυσικά η συγκλονιστική φωτογραφία κάνει την απαιτούμενη αίσθηση, αλλά τον κύριο λόγο έχουν οι κινέζικες Αρχές και οι Κανόνες της Παράδοσης. Η ζήλεια και ο ανταγωνισμός επίσης είναι τα ελλατήρια των κινήσεων μιας οικογένειας που φαινομενικά αποτελεί το πρότυπο μιας χρυσοπλουμιστής βασιλικής ομάδας, εσωτερικά όμως είναι γεμάτη ρωγμές που θέτουν την κατάρρευσή της σε αντίστροφη μέτρηση.
Σε αυτή την ιστορία λαμβάνει χώρα μια μάχη ρόλων: Μητέρα, μητριά, βασίλισσα, πατέρας, σύζυγος, βασιλιάς, τιμωρός, αδελφός, διάδοχος, εραστής, εκδικητής. Ο καθείς ταγμένος στην πλευρά που ορίζει το συμφέρον του, μέχρι τη στιγμή που ακόμα και ο ίδιος ο εαυτός γίνεται αναπόφευκτος εχθρός. Ένα τεράστιο πυροτέχνημα που ετοιμάζεται να σκάσει, σκοτώνοντας όσους βρίσκονται κοντά, σκορπώντας παντού τις κόκκινες γραμμές του αίματος.
Μια υπερπαραγωγή που χορταίνει το μάτι και μια Gong Li που ξανά συλλέγει θαυμαστές -έρμαια στην εντυπωσιακή της όψη. Η διαφορά σε αυτό το έργο, είναι η επιβλητικότατη αντρική φιγούρα του βασιλιά (Yun-Fat Chow), που «κανονίζει» τα όσα προκύπτουν με αμφιλεγόμενη αυστηρότητα και σιγουριά, εκμεταλλευόμενος το φύλο του και την εξουσία του. Αναμφίβολα, πρόκειται για μια ταινία που θυμίζει πολεμικές σκηνές από τα Ιπτάμενα στιλέτα, και περπατά στο ίδιο μονοπάτι μιας τραγικής ερωτικής κατάληξης. Στο ρόλο του επιλόγου, κλείνω αυτό το αφιέρωμα με ένα χαρακτηριστικό soundtrack της ταινίας:
Βασιλική Φατούρου
Βασιλική Φατούρου
