Ανταπόκριση:
- Λεπτομέρειες
- Κατηγορία: Mindfield
- Δημοσιεύθηκε : Κυριακή, 15 Μαρτίου 2020 13:11
Τέχνη και Κρίση
Πόσο επηρεάζουν οι εξωγενείς παράγοντες το καλλιτεχνικό γίγνεσθαι...
Θα μιλήσω λαϊκά. Τραβάω μεγάλο ζόρι με τη διακοπή των παραστάσεων γενικώς. Έχοντας καλύψει αρκετά θέματα πλην ανταποκρίσεων (κυρίως συνεντεύξεις) τον τελευταίο καιρό, με το άγχος «να προλάβω να βγει στην ώρα του», έφτασα σε ένα σημείο με τον ερχομό του κλεισίματος των χώρων, να μείνω δίχως αντικείμενο. Άσε που το ζήτημα είναι και ψυχολογικό. Η δύναμη της συνήθειας ξέρετε, αυτό το «τρεις φορές την εβδομάδα θέατρο» δεν κόβεται εύκολα μαχαίρι. Το καλοκαίρι έφαγα ένα μικρό ζόρι, αλλά η γενική ραστώνη βοήθησε. Πήραμε και κάνα δυο βιβλία στις διακοπές για παρουσίαση, ένα οδοιπορικό στη Μάνη, να η ενασχόληση, έστω και σε μικρή ποσότητα. Η εισαγωγή βέβαια, αν και απαραίτητη, μπορεί να θεωρηθεί και ως «ύβρις» απέναντι σε έναν τεράστιο κλάδο, αυτόν της «παροχής υπηρεσιών τέχνης». Θέατρα, συναυλιακοί χώροι, μαγαζιά με ζωντανή μουσική, όλα επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την έξαρση του νέου κορονοϊού, με τις μέχρι τώρα εξελίξεις να είναι αρνητικές, μια και το «μυαλό» των συμπατριωτών μας είναι για τα πανηγύρια και οδήγησε την κυβέρνηση (σωστότατα) στο κλείσιμο κάθε χώρου μαζικής συγκέντρωσης πληθυσμού, με αποτέλεσμα πολύς κόσμος να μην έχει μεροκάματο! Σε αυτό το άρθρο δεν θα ασχοληθούμε βέβαια με το μυαλό των Ελληναράδων, ούτε με την ορθότητα ή όχι των κυβερνητικών αποφάσεων. Θα κάνουμε μια αναδρομή από τα πρώτα χρόνια της κρίσης, ώστε να δούμε τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο χώρος, τον τρόπο που χειρίστηκαν τα ζητήματα που ενέκυψαν και τις αντιδράσεις του φιλοθεάμονος κοινού.
Δίχως να μακρηγορήσω περισσότερο, θα ξεκινήσω από τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Γύρω στα 2010, ο τότε πρωθυπουργός Γ. Α. Παπανδρέου κάνει την περιβόητη δήλωση από το ακριτικό Καστελόριζο. Ο κόσμος παγώνει, αλλά λίγα είναι τα πράγματα που αλλάζουν στην καθημερινότητά του. Αρκετοί εργοδότες εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός για να κάνουν μειώσεις μισθών, οπότε πιθανότατα αυτή ήταν και η μόνο επιρροή στο χώρου του θεάτρου, αν και κρατάω τις επιφυλάξεις μου. Τα μαγαζιά ήταν γεμάτα, τα θέατρα το ίδιο, μεγάλα φεστιβάλ οργανώνονταν με μεγάλη πληρότητα. Υπήρχε χρήμα να κινήσει τα νήματα, κανένας δεν μπορούσε να περιμένει τη συνέχεια. Για δυο χρόνια ακόμα η κατάσταση ήταν σε ικανοποιητικά πλαίσια. Ακόμα και την περίοδο 2013-2014, με την κοινωνία έτοιμη να εκραγεί, το κάτω και πάνω Σύνταγμα με τις κρεμάλες, τις βαριές εκφράσεις που ακούγαμε και διαβάζαμε καθημερινά για διάφορους, τα θέατρα αντιμετώπισαν μεν μια κάμψη, αλλά όχι τόσο σημαντική όσοι οι υπόλοιποι κλάδοι της οικονομίας. Σε αυτές τις περιόδους βέβαια, εμφανίστηκαν και αρκετοί νέοι εξωγενείς παράγοντες. Γρίπη των πουλερικών, γρίπη των χοίρων, SARS και άλλες διάφορες νέες ασθένειες, μαζί με την κλασσική γρίπη που κάθε χρόνο έκανε την εμφάνισή της, δεν πτόησαν το φιλοθεάμον κοινό, ούτε το ακροατήριο των συναυλιών. Δεν μιλάμε βέβαια για κάποια χρυσή εποχή, αλλά για μια ανεκτή κανονικότητα. Και με τον καιρό άρχισαν να ξεφυτρώνουν όλο και περισσότεροι χώροι, κυρίως θεατρικοί, αφού τα μέρη για ζωντανή μουσική παραμένουν ελάχιστα. Όλα αυτά βέβαια εγώ δεν τα έζησα, αφού η ενασχόλησή μου με το χώρο των τεχνών από αυτό το μετερίζι είναι βραχεία, αλλά είναι αποτέλεσμα συγκέντρωσης πληροφοριών.
Φτάνουμε λοιπόν στη στιγμή όπου τα μνημόνια «τελειώνουν», η πολυπόθητη ανάπτυξη αναμένεται, κυρίως η επανεκκίνηση της οικονομίας. Θα ανοίξω εδώ μια παρένθεση, ώστε να πω δυο λογάκια για την οικονομία. Η οικονομία λοιπόν, όσο κι αν σας ακούγεται περίεργο, έχει δική της ζωή, δική της θέληση, αλλά κυρίως, έχει αυτό που λέμε «ψυχολογία». Με ένα κακό νέο, τα χρηματιστήρια γκρεμίζονται και ζωές καταστρέφονται. Με την ανάληψη της εξουσίας από κάποιον συγκεκριμένο, μόνο και μόνο από τη θετική του αύρα, αυτά κάνουν εντυπωσιακά ράλι ανόδου! Μην περιμένετε να σας το εξηγήσω, δεν είναι καθόλου εύκολο. Θα σας πω μόνο μια βασική αρχή της οικονομίας. Το χρήμα είναι άυλο! Και ως τέτοιο, μάλλον έχει ψυχή, άρα και μεταβλητά συναισθήματα. Συνήθως όμως ακολουθεί την ψυχολογία του όχλου, των πολλών. Γι’ αυτό και ασχέτως συνθηκών, εκείνη τραβάει το δικό της δρόμο, παρασύροντας στο διάβα της τα πάντα.
Μια τέτοια στιγμή φαινόταν ότι ήταν προ των πυλών, με την κοινωνία να προσπαθεί να ανακάμψει οικονομικά μετά από μια δεκαετή περίοδο κρίσεως. Τα θέατρα βέβαια, εν αντιθέσει με τις συναυλιακές παραγωγές, που είχαν μια ικανοποιητική ανταπόκριση τα τελευταία δυο -τρία χρόνια, είχαν παρατηρήσει μια κάμψη στην προσέλευση του κοινού. Θες οι πολλοί χώροι, θες οι προσκλήσεις και οι διαγωνισμοί, η προσέλευση δεν ήταν η αναμενόμενη, αν και η ποιότητα ήταν υψηλή. Η ελπίδα για μια αλλαγή όμως προς το καλύτερο υπήρχε. Κανείς δεν μπορούσε βέβαια να υπολογίσει έναν καινούργιο ιό, που εξελίχθηκε πολύ γρήγορα σε μια πανδημία! Και αυτό έκοψε τα πόδια των πάντων…
Θέατρα και συναυλιακοί χώροι έκλεισαν με απόφαση του κράτους, έτσι θεατρικές παραγωγές και μεγάλα φεστιβάλ αναβλήθηκαν επ’ αόριστον, οι διοργανωτές τους αντιμετώπισαν τεράστια προβλήματα, κυρίως οικονομικά (αφού μιλάμε για ιδιωτική πρωτοβουλία, όχι χρηματοδοτούμενα από το υπουργείο, με τις υποχρεώσεις να πρέπει να πληρωθούν) και για τις επόμενες δυο εβδομάδες δεν θα κουνιέται φύλλο πουθενά, μέχρι τουλάχιστον να περάσει η μπόρα. Συγκροτήματα είχαν κανονισμένες συναυλίες και διάφορα events για την προώθηση των νέων τους παραγωγών, οι οποίες και πληρώθηκαν από τις τσέπες τους εξ ολοκλήρου, αλλά όλα πλέον πάγωσαν, μέχρι νεωτέρας. Κι εδώ έρχεται η ώρα της Κασσάνδρας!
Έχουν την εντύπωση ότι το όλο θέμα θα κρατήσει πολύ παραπάνω από δύο εβδομάδες. Με τη νοοτροπία που επικρατεί σε αυτή τη χώρα, η οποία δεν έμαθε το μάθημά της από το πάθημα των γειτόνων και συνεχίζει τα καυλαντίσματα με εκδρομούλες στας εξοχάς και μεταφορά φορέων του ιού στα νησιά, θα αργήσει πολύ να έρθει η στιγμή που τα κρούσματα θα πάρουν αντιστρόφως ανάλογη φορά. Για εμβόλιο δεν συζητάμε, καθώς και να βγει, θα αργήσει να φτάσει στα χέρια των πολλών. Άρα υποχρεωτικά περιμένουμε το ανέβασμα της θερμοκρασίας, η οποία και πιθανολογούμε ότι θα τον «σκοτώσει». Τον ιό ίσως. Το φόβο όμως; Πόσο σίγουροι είμαστε ότι με το που θα αρθούν τα μέτρα, με τις ανάλογες επιβεβαιώσεις των επιστημόνων προφανώς, ότι ο κόσμος θα ξεχυθεί στις αίθουσες και στους συναυλιακούς χώρους; Στα δικά μου μάτια, ακόμα και το Rock in Dio, μοιάζει επισφαλής σαν διοργάνωση. Έχοντας πλέον και την εμπειρία από τους οπαδούς του ίντερνετ (και του επαναστάτη, εννοείται), όπου ένα event έχει γύρω στα 1500 «θα πάω» και στο τέλος είναι πενήντα με το ζόρι ή μια νέα κυκλοφορία έχει χιλιάδες views και διθυραμβικά σχόλια, αλλά οι πωλήσεις είναι μεταξύ στενού οικογενειακού κύκλου, άντε και τριών κολλητών, δεν μπορώ να είμαι πολύ αισιόδοξος για το τέλος αυτής της σεζόν. Είναι πολύ δύσκολο μετά από τέτοια πρωτόγνωρη κατάσταση να σηκωθεί ο άλλος από το σπίτι του και να πάει να στηρίξει με ζέση ανθρώπους που πραγματικά μάτωσαν από τις συνθήκες, να βάλει πλάτη ώστε να μην απογοητευτεί. Και δεν μπορώ να του ρίξω και πολλές ευθύνες σε ένα τόσο σημαντικό υγειονομικό ζήτημα. Ο καθένας θα φοβάται και θα έχει τα δίκια του. Τα θέατρα και οι οργανωτές συναυλιών θα πρέπει να αντέξουν άλλο ένα χτύπημα, ανάμεσα στα πολλά που πρέπει να διαχειριστούν. Εμείς, ως περιοδικό και ως θεατρόφιλοι και μουσικόφιλοι, θα είμαστε εκεί όταν όλο αυτό θα έχει λήξει. Δεν ξέρω βέβαια το πότε θα είναι αυτό. Η σκέψη μου θα είναι στις χιλιάδες οικογένειες που ζουν από τούτη την παραγωγική διαδικασία και που τώρα βιώνουν τον προσωπικό τους Γολγοθά, ο οποίος πολύ πιθανόν να διαρκέσει και μετά το Πάσχα.
Μακάρι να βγω ψεύτης ή να αρχίσουν να συμβαίνουν θαύματα. Ξέρετε, σαν της Θείας κοινωνίας, ένα πράγμα… (η ντροπή δική μου)
Νάσος Κονίτσας
Πόσο επηρεάζουν οι εξωγενείς παράγοντες το καλλιτεχνικό γίγνεσθαι...
Θα μιλήσω λαϊκά. Τραβάω μεγάλο ζόρι με τη διακοπή των παραστάσεων γενικώς. Έχοντας καλύψει αρκετά θέματα πλην ανταποκρίσεων (κυρίως συνεντεύξεις) τον τελευταίο καιρό, με το άγχος «να προλάβω να βγει στην ώρα του», έφτασα σε ένα σημείο με τον ερχομό του κλεισίματος των χώρων, να μείνω δίχως αντικείμενο. Άσε που το ζήτημα είναι και ψυχολογικό. Η δύναμη της συνήθειας ξέρετε, αυτό το «τρεις φορές την εβδομάδα θέατρο» δεν κόβεται εύκολα μαχαίρι. Το καλοκαίρι έφαγα ένα μικρό ζόρι, αλλά η γενική ραστώνη βοήθησε. Πήραμε και κάνα δυο βιβλία στις διακοπές για παρουσίαση, ένα οδοιπορικό στη Μάνη, να η ενασχόληση, έστω και σε μικρή ποσότητα. Η εισαγωγή βέβαια, αν και απαραίτητη, μπορεί να θεωρηθεί και ως «ύβρις» απέναντι σε έναν τεράστιο κλάδο, αυτόν της «παροχής υπηρεσιών τέχνης». Θέατρα, συναυλιακοί χώροι, μαγαζιά με ζωντανή μουσική, όλα επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την έξαρση του νέου κορονοϊού, με τις μέχρι τώρα εξελίξεις να είναι αρνητικές, μια και το «μυαλό» των συμπατριωτών μας είναι για τα πανηγύρια και οδήγησε την κυβέρνηση (σωστότατα) στο κλείσιμο κάθε χώρου μαζικής συγκέντρωσης πληθυσμού, με αποτέλεσμα πολύς κόσμος να μην έχει μεροκάματο! Σε αυτό το άρθρο δεν θα ασχοληθούμε βέβαια με το μυαλό των Ελληναράδων, ούτε με την ορθότητα ή όχι των κυβερνητικών αποφάσεων. Θα κάνουμε μια αναδρομή από τα πρώτα χρόνια της κρίσης, ώστε να δούμε τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο χώρος, τον τρόπο που χειρίστηκαν τα ζητήματα που ενέκυψαν και τις αντιδράσεις του φιλοθεάμονος κοινού.
Δίχως να μακρηγορήσω περισσότερο, θα ξεκινήσω από τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Γύρω στα 2010, ο τότε πρωθυπουργός Γ. Α. Παπανδρέου κάνει την περιβόητη δήλωση από το ακριτικό Καστελόριζο. Ο κόσμος παγώνει, αλλά λίγα είναι τα πράγματα που αλλάζουν στην καθημερινότητά του. Αρκετοί εργοδότες εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός για να κάνουν μειώσεις μισθών, οπότε πιθανότατα αυτή ήταν και η μόνο επιρροή στο χώρου του θεάτρου, αν και κρατάω τις επιφυλάξεις μου. Τα μαγαζιά ήταν γεμάτα, τα θέατρα το ίδιο, μεγάλα φεστιβάλ οργανώνονταν με μεγάλη πληρότητα. Υπήρχε χρήμα να κινήσει τα νήματα, κανένας δεν μπορούσε να περιμένει τη συνέχεια. Για δυο χρόνια ακόμα η κατάσταση ήταν σε ικανοποιητικά πλαίσια. Ακόμα και την περίοδο 2013-2014, με την κοινωνία έτοιμη να εκραγεί, το κάτω και πάνω Σύνταγμα με τις κρεμάλες, τις βαριές εκφράσεις που ακούγαμε και διαβάζαμε καθημερινά για διάφορους, τα θέατρα αντιμετώπισαν μεν μια κάμψη, αλλά όχι τόσο σημαντική όσοι οι υπόλοιποι κλάδοι της οικονομίας. Σε αυτές τις περιόδους βέβαια, εμφανίστηκαν και αρκετοί νέοι εξωγενείς παράγοντες. Γρίπη των πουλερικών, γρίπη των χοίρων, SARS και άλλες διάφορες νέες ασθένειες, μαζί με την κλασσική γρίπη που κάθε χρόνο έκανε την εμφάνισή της, δεν πτόησαν το φιλοθεάμον κοινό, ούτε το ακροατήριο των συναυλιών. Δεν μιλάμε βέβαια για κάποια χρυσή εποχή, αλλά για μια ανεκτή κανονικότητα. Και με τον καιρό άρχισαν να ξεφυτρώνουν όλο και περισσότεροι χώροι, κυρίως θεατρικοί, αφού τα μέρη για ζωντανή μουσική παραμένουν ελάχιστα. Όλα αυτά βέβαια εγώ δεν τα έζησα, αφού η ενασχόλησή μου με το χώρο των τεχνών από αυτό το μετερίζι είναι βραχεία, αλλά είναι αποτέλεσμα συγκέντρωσης πληροφοριών.
Φτάνουμε λοιπόν στη στιγμή όπου τα μνημόνια «τελειώνουν», η πολυπόθητη ανάπτυξη αναμένεται, κυρίως η επανεκκίνηση της οικονομίας. Θα ανοίξω εδώ μια παρένθεση, ώστε να πω δυο λογάκια για την οικονομία. Η οικονομία λοιπόν, όσο κι αν σας ακούγεται περίεργο, έχει δική της ζωή, δική της θέληση, αλλά κυρίως, έχει αυτό που λέμε «ψυχολογία». Με ένα κακό νέο, τα χρηματιστήρια γκρεμίζονται και ζωές καταστρέφονται. Με την ανάληψη της εξουσίας από κάποιον συγκεκριμένο, μόνο και μόνο από τη θετική του αύρα, αυτά κάνουν εντυπωσιακά ράλι ανόδου! Μην περιμένετε να σας το εξηγήσω, δεν είναι καθόλου εύκολο. Θα σας πω μόνο μια βασική αρχή της οικονομίας. Το χρήμα είναι άυλο! Και ως τέτοιο, μάλλον έχει ψυχή, άρα και μεταβλητά συναισθήματα. Συνήθως όμως ακολουθεί την ψυχολογία του όχλου, των πολλών. Γι’ αυτό και ασχέτως συνθηκών, εκείνη τραβάει το δικό της δρόμο, παρασύροντας στο διάβα της τα πάντα.
Μια τέτοια στιγμή φαινόταν ότι ήταν προ των πυλών, με την κοινωνία να προσπαθεί να ανακάμψει οικονομικά μετά από μια δεκαετή περίοδο κρίσεως. Τα θέατρα βέβαια, εν αντιθέσει με τις συναυλιακές παραγωγές, που είχαν μια ικανοποιητική ανταπόκριση τα τελευταία δυο -τρία χρόνια, είχαν παρατηρήσει μια κάμψη στην προσέλευση του κοινού. Θες οι πολλοί χώροι, θες οι προσκλήσεις και οι διαγωνισμοί, η προσέλευση δεν ήταν η αναμενόμενη, αν και η ποιότητα ήταν υψηλή. Η ελπίδα για μια αλλαγή όμως προς το καλύτερο υπήρχε. Κανείς δεν μπορούσε βέβαια να υπολογίσει έναν καινούργιο ιό, που εξελίχθηκε πολύ γρήγορα σε μια πανδημία! Και αυτό έκοψε τα πόδια των πάντων…
Θέατρα και συναυλιακοί χώροι έκλεισαν με απόφαση του κράτους, έτσι θεατρικές παραγωγές και μεγάλα φεστιβάλ αναβλήθηκαν επ’ αόριστον, οι διοργανωτές τους αντιμετώπισαν τεράστια προβλήματα, κυρίως οικονομικά (αφού μιλάμε για ιδιωτική πρωτοβουλία, όχι χρηματοδοτούμενα από το υπουργείο, με τις υποχρεώσεις να πρέπει να πληρωθούν) και για τις επόμενες δυο εβδομάδες δεν θα κουνιέται φύλλο πουθενά, μέχρι τουλάχιστον να περάσει η μπόρα. Συγκροτήματα είχαν κανονισμένες συναυλίες και διάφορα events για την προώθηση των νέων τους παραγωγών, οι οποίες και πληρώθηκαν από τις τσέπες τους εξ ολοκλήρου, αλλά όλα πλέον πάγωσαν, μέχρι νεωτέρας. Κι εδώ έρχεται η ώρα της Κασσάνδρας!
Έχουν την εντύπωση ότι το όλο θέμα θα κρατήσει πολύ παραπάνω από δύο εβδομάδες. Με τη νοοτροπία που επικρατεί σε αυτή τη χώρα, η οποία δεν έμαθε το μάθημά της από το πάθημα των γειτόνων και συνεχίζει τα καυλαντίσματα με εκδρομούλες στας εξοχάς και μεταφορά φορέων του ιού στα νησιά, θα αργήσει πολύ να έρθει η στιγμή που τα κρούσματα θα πάρουν αντιστρόφως ανάλογη φορά. Για εμβόλιο δεν συζητάμε, καθώς και να βγει, θα αργήσει να φτάσει στα χέρια των πολλών. Άρα υποχρεωτικά περιμένουμε το ανέβασμα της θερμοκρασίας, η οποία και πιθανολογούμε ότι θα τον «σκοτώσει». Τον ιό ίσως. Το φόβο όμως; Πόσο σίγουροι είμαστε ότι με το που θα αρθούν τα μέτρα, με τις ανάλογες επιβεβαιώσεις των επιστημόνων προφανώς, ότι ο κόσμος θα ξεχυθεί στις αίθουσες και στους συναυλιακούς χώρους; Στα δικά μου μάτια, ακόμα και το Rock in Dio, μοιάζει επισφαλής σαν διοργάνωση. Έχοντας πλέον και την εμπειρία από τους οπαδούς του ίντερνετ (και του επαναστάτη, εννοείται), όπου ένα event έχει γύρω στα 1500 «θα πάω» και στο τέλος είναι πενήντα με το ζόρι ή μια νέα κυκλοφορία έχει χιλιάδες views και διθυραμβικά σχόλια, αλλά οι πωλήσεις είναι μεταξύ στενού οικογενειακού κύκλου, άντε και τριών κολλητών, δεν μπορώ να είμαι πολύ αισιόδοξος για το τέλος αυτής της σεζόν. Είναι πολύ δύσκολο μετά από τέτοια πρωτόγνωρη κατάσταση να σηκωθεί ο άλλος από το σπίτι του και να πάει να στηρίξει με ζέση ανθρώπους που πραγματικά μάτωσαν από τις συνθήκες, να βάλει πλάτη ώστε να μην απογοητευτεί. Και δεν μπορώ να του ρίξω και πολλές ευθύνες σε ένα τόσο σημαντικό υγειονομικό ζήτημα. Ο καθένας θα φοβάται και θα έχει τα δίκια του. Τα θέατρα και οι οργανωτές συναυλιών θα πρέπει να αντέξουν άλλο ένα χτύπημα, ανάμεσα στα πολλά που πρέπει να διαχειριστούν. Εμείς, ως περιοδικό και ως θεατρόφιλοι και μουσικόφιλοι, θα είμαστε εκεί όταν όλο αυτό θα έχει λήξει. Δεν ξέρω βέβαια το πότε θα είναι αυτό. Η σκέψη μου θα είναι στις χιλιάδες οικογένειες που ζουν από τούτη την παραγωγική διαδικασία και που τώρα βιώνουν τον προσωπικό τους Γολγοθά, ο οποίος πολύ πιθανόν να διαρκέσει και μετά το Πάσχα.
Μακάρι να βγω ψεύτης ή να αρχίσουν να συμβαίνουν θαύματα. Ξέρετε, σαν της Θείας κοινωνίας, ένα πράγμα… (η ντροπή δική μου)
Νάσος Κονίτσας
