 |
Τα μεταξωτά βρακιά θέλουν και επιδέξιους κώλους
- Πληροφοριακά Στοιχεία
- Κατηγορία: Άρθρα & Συνεντεύξεις
- Δημοσιεύθηκε : Παρασκευή, 04 Οκτωβρίου 2013 15:33
«Απορώ πώς αυτή την εποχή δεν βλέπουμε νέα ελληνικά συγκροτήματα με τέτοιον στίχο», μου είπε κάποια στιγμή ο καλός φίλος και βαθύς γνώστης της μουσικής σε μία εξαιρετική συναυλία που παρακολουθούσαμε παρέα, ακούγοντας ένα από τα ιστορικότερα punk συγκροτήματα της χώρας, με πολύ καυστικό πολιτικό και κοινωνικό στίχο. Και εκείνη τη στιγμή πολλά λαμπάκια άναψαν μέσα μου, καθώς ήταν μια από τις πολλές σκέψεις που έκανα το τελευταίο διάστημα σε σχέση με το αδιέξοδο της γενιάς μου αλλά και της γενιάς που έρχεται από πίσω και βρίσκεται σε ακόμα χειρότερη μοίρα.
Είναι δυνατόν στην εποχή που ζούμε, η κατεξοχήν επαναστατική και αντισυμβατική μουσική, η ροκ και τα παρακλάδια της, να μην έχουν ούτε έναν εγχώριο εκπρόσωπο που να εμπνέει και να ξεσηκώνει μια κρίσιμη μάζα; Είναι δυνατόν ακόμα και σήμερα, να βλέπουμε σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου, η κύρια μουσική ανησυχία να περιορίζεται σε καψούρικα άσματα που μοιάζουν να γράφτηκαν από μεθυσμένους ατάλαντους 10 λεπτά πριν ξεράσουν τις μπόμπες που έχουν πιει; Και πως εξηγείται το παράδοξο φαινόμενο, τέτοιου είδους αντισυμβατικά και με έντονο κοινωνικό στίχο συγκροτήματα να γιγαντώθηκαν στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, όταν όλα έμοιαζαν ανέμελα και οι φούσκες του lifestyle και του δήθεν είχαν αρχίσει να καθιερώνονται στην ελληνική κοινωνία;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η ιστορία έχει δείξει ότι σε περιόδους μεγάλης κοινωνικής αναστάτωσης και κρίσης όλων των υφιστάμενων αξιών, όπως είναι αναμφισβήτητα και η σημερινή, γεννιόντουσαν κινήματα αντίστασης και αμφισβήτησης. Η ιστορία επίσης μας διδάσκει ότι τέτοιου είδους κινήματα συνοδεύονταν πάντοτε και από αυτό που μπορούμε να αποκαλέσουμε πολιτιστική ρήξη. Δείτε για παράδειγμα πότε γιγαντώθηκε η punk σκηνή στην Αγγλία. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και στις αρχές των ‘80s όταν η νεοφιλελεύθερη πολιτική της Θάτσερ είχε αρχίσει να σαρώνει όποια κοινωνική κατάκτηση υπήρχε τότε στην χώρα. Ακριβώς αυτό που ζούμε δηλαδή σήμερα και εμείς στα καθ' ημάς. Θυμάμαι χαρακτηριστικά μία συνομιλία που είχα με τον Άγγλο καθηγητή μου στην Κοινωνιολογία, ο οποίος μου έλεγε ότι εκείνη την περίοδο που ο ίδιος ήταν έφηβος, ήταν punk (με λωρίδα και όλα τα σχετικά) και ότι τότε ήταν ελάχιστοι οι συνομήλικοί του που δεν είχαν εντρυφήσει πλήρως στην punk κουλτούρα. Δεν χρειάζεται να πάμε πιο πίσω στον χρόνο, στην εποχή των ‘60s και την πρώτη μεγάλη μεταπολεμική αμφισβήτηση της καθεστηκυίας τάξης και του τρόπου ζωής των μεγάλων, που εκφράστηκε σε μουσικό επίπεδο με το φεστιβάλ του Γούντστοκ που παραμένει ακόμα και σήμερα σημείο αναφοράς με 500.000 κόσμο να συγκεντρώνονται και να εκφράζουν την δική τους φιλοσοφία και κοσμοθεωρία, φιλειρηνική και αντιπολεμική. Αξίζει να θυμηθούμε μερικούς από τους μουσικούς και συγκροτήματα που μεσουρανούσαν εκείνη την εποχή και έζησαν αυτές τις ιστορικές στιγμές: Joan Baez, Canned Heat, The Who, Grateful Dead, Janis Joplin, Jimi Hendrix, Creedence Clearwater Revival.Δεν υποστηρίζω φυσικά ότι η μικρή Ελλάδα θα μπορούσε να βγάλει έναν Hendrix ή 
μια Joplin ή τους Sex Pistols. Αξίζει όμως να δούμε τι συγκροτήματα «έβγαλε» η δεκαετία του ’80, περίοδος όπου υποτίθεται ότι ξεκινούσε η αρχή της υλικής ευημερίας του λαού και θάβονταν οριστικά οι διχόνοιες του παρελθόντος, που είχαν οδηγήσει σε έναν αιματηρό και καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο. Έχουμε και λέμε λοιπόν: Τρύπες, Μωρά στη Φωτιά, Ξύλινα Σπαθιά, Γενιά του Χάους, Στίγμα, Διάφανα Κρίνα, Αντίδραση, The Last Drive, Deus Ex Machina, Panx Romana, Γκούλαγκ, Γκρόβερ και πολλά άλλα που σίγουρα ξεχνώ αυτή τη στιγμή. Και πριν από αυτούς φυσικά, άνοιξαν τον δρόμο πρωτοπόροι καλλιτέχνες, όπως ο Παύλος Σιδηρόπουλος και ο Νικόλας Άσιμος που χρησιμοποίησαν τον ελληνικό στίχο σε μια εποχή που κάτι τέτοιο φάνταζε αδιανόητο για την εγχώρια ροκ σκηνή. Τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα συγκροτήματα δεν ήταν όμοια μεταξύ τους, ούτε είχαν όλα ελληνικό στίχο. Είχαν όμως δύο πολύ σημαντικά κοινά στοιχεία:
μια Joplin ή τους Sex Pistols. Αξίζει όμως να δούμε τι συγκροτήματα «έβγαλε» η δεκαετία του ’80, περίοδος όπου υποτίθεται ότι ξεκινούσε η αρχή της υλικής ευημερίας του λαού και θάβονταν οριστικά οι διχόνοιες του παρελθόντος, που είχαν οδηγήσει σε έναν αιματηρό και καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο. Έχουμε και λέμε λοιπόν: Τρύπες, Μωρά στη Φωτιά, Ξύλινα Σπαθιά, Γενιά του Χάους, Στίγμα, Διάφανα Κρίνα, Αντίδραση, The Last Drive, Deus Ex Machina, Panx Romana, Γκούλαγκ, Γκρόβερ και πολλά άλλα που σίγουρα ξεχνώ αυτή τη στιγμή. Και πριν από αυτούς φυσικά, άνοιξαν τον δρόμο πρωτοπόροι καλλιτέχνες, όπως ο Παύλος Σιδηρόπουλος και ο Νικόλας Άσιμος που χρησιμοποίησαν τον ελληνικό στίχο σε μια εποχή που κάτι τέτοιο φάνταζε αδιανόητο για την εγχώρια ροκ σκηνή. Τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα συγκροτήματα δεν ήταν όμοια μεταξύ τους, ούτε είχαν όλα ελληνικό στίχο. Είχαν όμως δύο πολύ σημαντικά κοινά στοιχεία:Πρώτον, είχαν έντονα πολιτικοποιημένο στίχο, είτε άμεσο (κυρίως τα punk συγκροτήματα) είτε έμμεσο (με χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα τις Τρύπες που κατέκριναν την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής με έναν ποιητικό μεν, έντονα πολιτικό δε, τρόπο).
Και δεύτερον, είχαν μεγάλη επιρροή στον κόσμο. Όσοι έζησαν τις συναυλίες εκείνης της περιόδου, θυμούνται καλά, ότι η μαζικότητα και η ένταση που είχαν, δεν υπάρχει σήμερα. Και δεν αναφέρομαι μόνο στα «ιερά τέρατα» Τρύπες και Ξύλινα Σπαθιά που μάζευαν κόσμο που δεν είχαν ούτε μεγάλα ονόματα του εξωτερικού, αλλά και σε λιγότερα γνωστά συγκροτήματα. Τότε μαζεύονταν πολύ εύκολα 1000 και περισσότερα άτομα σε συναυλίες που θεωρούνταν και ήταν σε μεγάλο βαθμό underground. Συναυλίες από group που είχαν, επαναλαμβάνω, έντονο κοινωνικό και πολιτικό στίχο.
Αργότερα, στα ‘90s, η αλήθεια είναι ότι η δυναμική της ροκ μειώθηκε. Όμως ήταν η περίοδος που η ηλεκτρονική μουσική, εμφάνισε δύο εκπροσώπους που ακόμα και σήμερα θεωρούνται σημεία αναφοράς. Τους Στέρεο Νόβα και τους Active Member. Οι πρώτοι διαλύθηκαν, οι δεύτεροι συνεχίζουν ακάθεκτοι. Μπορεί να μην ήταν ροκ, σε επίπεδο μουσικής, όμως η καυστικότητα των διεισδυτικών στίχων τους ήταν πραγματικά εκπληκτικοί αλλά και προφητικοί. Η αξία τους λαμβάνει ακόμα μεγαλύτερη σημασία, αν σκεφτεί κανείς ότι τότε, πολύ περισσότερο και από τη δεκαετία του ’80, το ενδεχόμενο να υπάρχουν άστεγοι ή άνθρωποι που αυτοκτονούν από απελπισία στην Ελλάδα, έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ήταν η εποχή που το «ελληνικό όνειρο» της ψευτογκλαμουριάς ήταν στο φόρτε του. Τότε που όλα άρχιζαν να μετριούνται από το αυτοκίνητο που οδηγούσες και τα «in» μαγαζιά που σύχναζες. Τότε που ο νεοέλληνας άρχιζε να χάνει ολοκληρωτικά την ψυχή του. Η μουσική τους κληρονομιά αντανακλάται σήμερα σε σχήματα όπως τα Μεθυσμένα Ξωτικά, που δείχνουν να είναι το πιο επιδραστικό νέο ελληνικό hip-hop σύνολο, με όχι τόσο μεγάλη απεύθυνση πάντως.
Τι γίνεται λοιπόν σήμερα; Δεν υποστηρίζω ότι δεν υπάρχουν αξιόλογα νέα ελληνικά 
ροκ συγκροτήματα. Ούτε ότι δεν γράφονται πολιτικοί στίχοι, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Αυτό που όμως είναι αναμφισβήτητο και δύσκολο να εξηγηθεί είναι ότι τα συγκροτήματα αυτά δεν έχουν την μαζικότητα που θα μπορούσε να ενισχύσει και να εμπνεύσει την ριζοσπαστικοποίηση που απαιτούν οι καιροί. Έχω ακούσει τη θεωρία ότι η ροκ έχει πεθάνει. Μπούρδες.
ροκ συγκροτήματα. Ούτε ότι δεν γράφονται πολιτικοί στίχοι, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Αυτό που όμως είναι αναμφισβήτητο και δύσκολο να εξηγηθεί είναι ότι τα συγκροτήματα αυτά δεν έχουν την μαζικότητα που θα μπορούσε να ενισχύσει και να εμπνεύσει την ριζοσπαστικοποίηση που απαιτούν οι καιροί. Έχω ακούσει τη θεωρία ότι η ροκ έχει πεθάνει. Μπούρδες.
H ροκ θα σταματήσει να έχει λόγο ύπαρξης όταν η ανθρωπότητα θα φτάσει σε ένα επίπεδο, όπου δεν θα υπάρχουν συγκρούσεις. Δηλαδή, κατά πάσα πιθανότητα, ποτέ. Από την άλλη υπάρχουν και αυτοί που λένε ότι καλλιτέχνες τύπου Θανάση Παπακωνσταντίνου, Σωκράτη Μάλαμα ή Χαΐνηδων εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία, οπότε δεν χρειάζεται να υπάρξει τίποτε άλλο. Άλλοι ενδεχομένως θα πουν ότι τον ρόλο αυτό τον επιτελούν τεράστιοι καλλιτέχνες τύπου Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκη ή ακόμα και Διονύση Σαββόπουλου. Προσωπικά διαφωνώ και στις δύο περιπτώσεις. Στην πρώτη γιατί η επαναστατική δυναμική της λεγόμενης έντεχνης μουσικής δεν μπορεί επ’ ουδενί να συγκριθεί με αυτήν της ροκ, ακόμα και του hip-hop σε κάποιες περιπτώσεις. Και στη δεύτερη γιατί έχω να πω: ΦΤΑΝΕΙ ΠΙΑ-ΟΧΙ ΑΛΛΟ ΚΑΡΒΟΥΝΟ. Ξέρετε πολλούς νέους ανθρώπους που να ακούνε Θεοδωράκη και Σαββόπουλο και να είναι έτοιμοι να ξεσηκωθούν; Δεν αμφισβητώ την επιρροή τους στις προηγούμενες γενιές και τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξαν, ειδικά ο Θεοδωράκης, σε εποχές επίσης πολύ ταραγμένες για την χώρα και τους ανθρώπους της. Όμως είναι τουλάχιστον παθητικό να περιμένουμε και σήμερα να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά καλλιτέχνες που είναι στη δύση όχι απλώς της καριέρας τους αλλά και της ζωής τους.Μπορεί βέβαια κάποιος να υποστηρίξει: Καλά, είναι απαραίτητο να ακούμε συγκροτήματα και μουσικούς με πολιτικό/κοινωνικό στίχο για να αλλάξουμε τα πράγματα ή να επαναστατήσουμε; Μπορεί και όχι. Το θέμα όμως είναι ότι αν τα βασικά σου ακούσματα περιορίζονται στον Κιάμο ή στην Πάολα, το πιθανότερο είναι ότι δύσκολα θα ξεκουνηθείς από τον καναπέ σου μέχρι να πεθάνεις.
Νίκος Κασκαράς
